мае думкi, паглядзеў на мяне i сказаў:

- Мне таксама хочацца пiць... Давай пашукаем калодзеж...

Я безнадзейна махнуў рукой: недарэчна наўздагад шукаць калодзеж у бязмежнай пустынi. I ўсё ж мы рушылi ў дарогу.

Мiналi гадзiна за гадзiнай, а мы моўчкi ўсё iшлi ды iшлi па сыпкiм залацiстым пяску. Звечарэла, пачалi загарацца зоркi. Я бачыў iх, як у сне, ад смагi мяне трошкi лiхаманiла. У памяцi ўсплылi словы Маленькага прынца.

- Значыць, ты таксама ведаеш, што такое смага? - спытаў я.

Але Маленькi прынц не адказаў на маё пытанне.

- Вада бывае неабходная i сэрцу... - проста сказаў ён.

Я не зразумеў яго адказу, але прамаўчаў... Я добра ведаў, што не варта яго распытваць.

Ён стамiўся i сеў на пясок. Я прымасцiўся побач. Праз якую хвiлiну маўчання ён вымавiў:

- Зоркi вельмi прыгожыя таму, што недзе там ёсць кветка, хоць яе i не вiдно...

Я згадзiўся з iм i моўчкi глядзеў на залiтыя месячным святлом пясчаныя хвалi.

- Прыгожа ў пустынi, - дадаў ён.

Што праўда, то праўда. Я заўсёды любiў пустыню. Сядзеш на бархан. Нiчога не вiдно. Шчога не чутно. I толькi нешта зiхацiць у цiшы...

- I надае хараство пустынi тое, - сказаў Маленькi прынц, - што дзесьцi ў ёй хаваюцца крынiцы...

I раптам я зразумеў гэтае варожкае ззянне пяску. У маленстве я жыў у вельмi старым доме. Расказвалi, што ў iм быў схаваны нейкi скарб. Вядома, нiхто так i не змог адшукаць таго скарбу, а можа яго нават i не шукалi. Але ён зачароўваў усю сялiбу. Глыбока ў сэрцы хаваў дом неспазнаную таямнiцу...

- Гэта праўда, - згадзiўся я. - Вазьмi ты дом, цi зоркi, цi пустынi, тое, што надае iм сапраўднае хараство, не ўбачыш вокам.

- Я рады, што ты згодзен з маiм Лiсам, - адказаў Маленькi прынц.

Маленькi прынц задрамаў. Я ўзяў яго на рукi i пайшоў далей. Я быў усхваляваны. Мне здавалася, што я нясу далiкатны скарб. Здавалася нават, што на ўсёй Зямлi няма нiчога болей кволага. Нас амывала месячнае святло, i я глядзеў на бледны лоб маленькага прынца, на яго заплюшчаныя вочы, на пасмачкi валасоў, якiя паварушваў лёгкi ветрык, i я думаў: тое, што я зараз бачу, толькi абалонка. Сама галоўнае - тое, чаго не ўбачыш вачыма...

На яго вуснах мiльгнула ледзь прыкметная ўсмешка, i мне зноў падумалася: "Што мацней за ўсё хвалюе мяне ў гэтым сонным прынцы, дык гэта яго вернасць кветцы, гэта вобраз ружы, якi, як агеньчык каганца, свецiцца ў iм, нават калi ён спiць..." I ён здаўся мне яшчэ болей кволым. Трэба вельмi старанна ахоўваць каганцы: дзьмухнi вецер - i яны могуць патухнуць...

Так я iшоў ды iшоў, пакуль на досвiтку не наткнуўся на калодзеж.

ХХV

- Людзi ўплiшчваюцца ў хуткiя цягнiкi, але яны i самi не разумеюць, чаго шукаюць, - сказаў Маленькi прынц. - I апаноўвае людзей трывога, i пачынаюць яны кiдацца то ў адзiн, то ў другi бок...

Маленькi прынц памаўчаў, потым дадаў:

- I ўсё дарэмна...

Калодзеж, да якога мы дайшлi, не быў падобны на сахарскiя калодзежы. Сахарскiя калодзежы - гэта звычайныя ямкi, выкапаныя ў пяску. Гэты ж нагадваў сама сапраўдны вясковы калодзеж. Але нiдзе паблiзу не было нiводнай вёсачкi, i я падумаў, што трызню.

- Як дзiўна, - сказаў я Маленькаму прынцу, - тут усё прыгатавана: i калаўрот, i вядро, i вяроўка...

Ён засмяяўся, узяў вяроўку, пачаў раскручваць калаўрот. I калаўрот зарыпеў, нiбы стары флюгер, якi доўга ржавеў у бязветры.

- Чуеш? - сказаў Маленькi прынц. - Мы разбудзiлi калодзеж, i ён заспяваў...

Я не хацеў, каб ён высiльваўся:

- Дай сюды, я сам. Гэта зацяжка для цябе.

Я павольна падцягнуў поўнае вядро да краю калодзежа. Трывала паставiў яго на зрубе. У вушах усё яшчэ звiнела песня калаўрота, на яшчэ не супакоенай вадзе трымцела сонца.

- Мне хочацца глынуць гэтай вады, - сказаў Маленькi прынц, - дай папiць...

I я зразумеў, чаго ён шукаў!

Я паднёс вядро да яго вуснаў. Ён заплюшчыў вочы i пачаў пiць. Было так хораша, нiбы ў свята. Гэтая вада была не проста спажыўны прадукт, гэта было нешта куды большае. Яна нарадзiлася з хадзьбы пад зоркамi, з песнi калаўрота, з намаганняў маiх рук. Яна была прыемнай сэрцу, нiбы падарунак. Нiбы навагоднi падарунак, якi я атрымлiваў у маленстве пад зiхаценне елкi, пад арганную музыку паўночнай iмшы, пад пяшчоту ўсмешак.

- На тваёй планеце, - сказаў Маленькi прынц, - людзi вырошчваюць пяць тысяч ружаў у адным толькi садзе... I не знаходзяць таго, чаго шукаюць...

- Не знаходзяць... - згадзiўся я.

- А тое, што яны шукаюць, можна знансцi ў адной толькi ружы, - альбо ў глытку вады...

- Безумоўна, - згадзiўся я.

А Маленькi прынц дадаў:

- Вочы сляпыя. Шукаць трэба сэрцам.

Я напiўся. Мне лёгка дыхалася. Пясок на дасвеццi адлiваў мёдам. I гэты мядовы колер таксама напаўняў мяне шчасцем. Чаго б мне было гараваць?

- Ты павiнен стрымаць сваё абяцанне, - мякка нагадаў Маленькi прынц, якi зноў усеўся поруч са мной.

- Якое абяцанне?

- Памятаеш... напыснiчак майму баранчыку... Я ж у адказе за сваю кветку!

Я дастаў з кiшэнi накiды малюнкаў. Маленькi прынц глянуў на iх i засмяяўся:

- Твае баабабы трошкi падобныя на капусту...

- Ну вось!..

А я так ганарыўся сваiмi баабабамi!

- А якiя вушы ў тваёй лiсiцы... Як рогi... Ды якiя доўгiя!..

I ён зноў засмяяўся.

- Ты несправядлiвы, малыш, я ж не ўмею маляваць, хiба толькi ўдаваў звонку ды знутры.

- Нiчога. I так добра будзе, - супакоiў ён мяне, - дзецi зразумеюць.

Я ўзяў аловак i намаляваў напыснiчак. Сэрца маё сцiснулася, калi я аддаваў малюнак Маленькаму прынцу:

- Ты нешта ўтойваеш ад мяне...

Але ён адказаў:

- Ведаеш... заўтра будзе якраз гадавiна, як я трапiў да вас на Зямлю...

Ён змоўк. Потым дадаў:

- Я прызямлiўся побач, зусiм недалёка адгэтуль...

I пачырванеў.

I зноў, я сам не разумеў чаму, але мяне агарнула дзiўная туга. I ўсё ж я спытаў:

- Значыць, ты зусiм невыпадкова прагульваўся тут у дзень нашага знаёмства, тыдзень назад, такi адзiнокi, тут, за тысячу мiль ад людскога селiшча! Ты вяртаўся на тое месца, дзе прызямлiўся?

Маленькi прынц зноў пачырванеў.

- Мабыць таму, што спаўняецца год?.. - нерашуча працягваў я.

Маленькi прынц зноў пачырванеў. Ён нiколi не адказваў на пытаннi, але калi ён чырванеў, гэта значыла "так", цi ж няпраўда?

- Ах, - вырвалася ў мяне, - баюся, што...

Але ён не даў мне дагаварыць:

- Пара табе ўжо ўзяцца за работу. Iдзi да сваёй машыны. Я буду чакаць цябе тут. Вяртайся ўвечары.

Я вагаўся. Мне ўзгадаўся Лiс. Нялёгка стрымаць слёзы, калi дазволiш, каб цябе прыручылi...

ХХVI

Непадалёку ад калодзежа грувасцiлiся руiны старажытнай каменнай сцяны. На другi вечар я вяртаўся сюды ад самалёта i яшчэ здалёк заўважыў Маленькага прынца, якi сядзеў на сцяне i матляў нагамi. Да мяне данёсся яго голас:

- Хiба ты не памятаеш? - казаў ён. - Але не тут!

Нехта, безумоўна, падтрымаў гамонку, бо Маленькi прынц запярэчыў:

- Ну так, так! Гэта было роўна год назад, дзень у дзень, толькi ў iншым месцы...

Я наблiжаўся да сцяны. Як i раней, нiкога не бачыў i не чуў. Аднак Маленькi прынц