I чую я голас...: выбраныя вершы, 1954-2008 (Ніл Гілевіч) Страница 2 - Литвек

вяззе моцнае

Пашкуматала ты ўва мне!

Прыйдзі ж расстайнаю гадзінаю,

Як дазіхцяць маланкі воч,

І грымні песняй лебядзінаю,

Мая рабінавая ноч!

1961

* * *

Вы шуміце, шуміце

Нада мною, бярозы,

Калышыце, люляйце

Свой напеў векавы.

А я лягу-прылягу

Край гасцінца старога

На духмяным пракосе

Недаспелай травы.

А я лягу-прылягу

Край гасцінца старога,

Галавой на пагорак,

На высокі курган,

А стамлёныя рукі

Вольна ўшыркі раскіну,

А нагамі ў даліну —

Хай накрые туман...

Вы шуміце, шуміце

Нада мною, бярозы,

Асыпайце, мілуйце

Ціхай ласкай зямлю.

А я лягу-прылягу

Край гасцінца старога:

Я здарожыўся трохі.

Я хвілінку пасплю.

1963

* * *

На змярканні, калі ў небе зоры

Праступалі, прывідна-няўстойлівыя,

Мы купаліся ў Японскім моры,

Пераездам і спякотай стомленыя.

Цішыня стаяла над затокай —

Пэўна, ветры спалі супакоенымі

Недзе там, у далечы далёкай,

За Курыламі i за Японіямі.

Толькі чуўся хвалі плёскат мерны —

Перашэпты ціхія з каменьчыкамі...

І адходзілі лагодна нервы,

Што здаваліся ушчэнт скамечанымі.

І дзівілася палёгцы цела,

Што нядаўна чулася старлыбінаю.

І ныраў у хвалях месяц белы

Неспайманай серабрыстай рыбінаю.

1962-1966

* * *

Замірае,

Сціхае

Мая залатая дуброва,

Асыпае,

Скідае на дол

Свой задумлівы ўбор,

Не звініць і не льецца

Раздольна-вячыстая мова,

Толькі шорхат сухі пад нагамі,

Як скарга-дакор.

А нядаўна ж яшчэ —

На пачатку нядоўгага лета —

Што рабілася тут,

Што за дзіўнае свята было!

Як усё бушавала,

Буяла лістотай i цветам,

Як усё гаманіла,

Спявала,

Гукала,

Гуло!

Колькі радасці чулася

Ў кожным разбуджаным гуку!

Колькі сілы ўкладалася

Ў сокат

І строкат,

І свіст!

Кожны парастак прагнуў

Узвысіцца дрэвам магутным,

Кожны лісцік хацеў

Разрасціся ў агромністы ліст.

Дзе ж падзелася ўсё,

Што заместа вячыстага слова

Толькі шорхат сухі пад нагамі,

Як скарга-дакор?..

Замірае,

Сціхае

Мая залатая дуброва,

Асыпае,

Скідае на дол

Свой задумлівы ўбор.

1966

* * *

Мне цёмнай ноччу

Дзіўны сон прысніўся:

Над лесам зорка першая ўзышла

І так прыгожа вейкі развяла,

Што я, знямеўшы, перад ёй спыніўся —

Уражлівы да незямных дзівос —

І ўсё глядзеў і не адводзіў воч.

Яна свяцілася нязвыкла блізка —

Над цішынёю восені бязлістай,

Над моракам таемных дум маіх.

І менавіта ў той шчаслівы міг,

Калі я моўчкі на красу маліўся —

Ад зоркі промень адляцеў і ўпіўся

Глыбока ў грудзі мне,

Няйначай дзіда,

І аж да сэрца вастрыём дастаў.

Я закрычаў спярша ад болю дзіка,

А потым, зубы сцяўшы, тузаць стаў,

Цягнуць, ірваць што сілы ў дзве рукі,

Але было яго нялёгка вырваць,

І я варочаў промень у бакі,

Каб расхістаць яго ў грудзях, як кол,

Забіты моцна абухом у дол.

Калі ж усё-такі рыўком імклівым

Нарэшце выцягнуў — шпурнуў наўзбоч

І... прабудзіўся.

За акном маўклівым

Яшчэ цямнейшай мне здалася ноч.

1969

* * *

Як сумна-тужліва зязюля кукуе ў бары,

На познім змярканні, насупраць мядункавай ночы

Адкуль гэта жальба — у розгар маёвай пары?

Адкуль гэты смутак — такі непрытворна сірочы?

Вячэрайце ў хаце, а я пастаю на двары,

Па мне турбавацца не трэба — гуляйце шчасліва.

Павінен жа нехта паслухаць, як сумна-тужліва

Зязюля кукуе на познім змярканні ў бары.

1970

Зона купання

За ўзмахам узмах — толькі пырскі ўбакі,

Як сонца жывыя асколкі.

Наперад, васпане! Смялей за буйкі!

Ні страху, ні стомы — ніколькі.

Якісь незнаёмы вар'яцкі азарт,

Якаясь нязнаная радасць.

І думкі няма азірнуцца назад —

На тлумнага пляжа стракатасць.

Як хораша хвалі сячы-разграбаць,

Што весела мкнуць без атхлання!

І раптам — сярдзіты агучаны бас:

— Вярніцеся ў зону купання!

Адразу не цямлю: няўжо гэта мне?

Плыўцом жа быў добрым калісь я!

— Гэй, там, за буйкамі! Ты чуеш ці не?

У зону купання вярніся!..

«Чаго ён дзярэцца? Малы я, ці што?

А йдзі ты, таварыш, да д'ябла!

Не шныраць акулы. Не блізіцца шторм...»

І зноў я махаю заядла.

Тады загрымела маторка, як гром,

І побач крутнулася гнеўна.

— Ну, што ты — аглух тут?

Вось з'еджу вяслом —

Дык зробішся чуйным, напэўна!..

Дзяцюк на дзяжурстве: парадак яму

Дарожай майго парывання.

Я ўсё разумею i моўчкі таму

Вяртаюся ў зону купання.

Там дзеці з кругамі таўкуцца гурмой,

Бабулі пыхцяць на матрасах...

Хоць мелка, хоць брудна — затое спакой:

Не страшна ніякая трасца!

1970

Занадта сярдзітаму крытыку

Не хавай мяне, браток, жывога,

Пачакай, паспееш пахаваць.

Мне зрабіць яшчэ патрэбна многа,

Шмат яшчэ дзе трэба пабываць.

Я не ўсіх яшчэ са шчырай песняй

Абышоў і павітаў сяброў,

І не ўсім яшчэ паклон адвесіў

За дабро,