- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- . . .
- последняя (63) »
доўгая палоска поля — вось i ўсё, апроч мазольных рук, што было ў жанчыны-бабылькі. Асабліва востра бачыцца мне тая палоска, мікраскапічная рысачка на планеце Зямля... Хоць бы ж ужо ў адным, нерасцягнутым месцы, а зматаным у палянку быў гэты кавалачак яе апоры на белым свеце, а то ж такая тонкая, доўгая палоска. Можа, як i жаль, балючы сіроцкі жаль — на ўсё жыццё...
* * * Хвалюе музыка, паэзія — як музыка, а добрая, з божым знакам проза таксама хвалюе — паэзіяй. Мне прывезлі багаты том Рэя Брэдберы, i вось я чытаю «Вино из одуванчиков», i вось яно зноў: «...и пробуждается поэзия во мне!..» З ночы неба, нарэшце, зацягнута, пачынае нібыта накрапваць кволенькі дождж. На иершай вясковай сядзібе, куды я прыйшоў, нестарая, ветлая гаспадыня папраўляла за хлявом леташні падсцілачны стажок саломы. Даў «дабрыдзень», спытаўся, каб загаварыць: — Дажджу баіцёся? — Ага! Яму ж ужо хочацца ісці. Якая простая, мілая дакладнасць роднага слова!.. А дождж? Толькі назаўтра пад раніцу, папярэдзіўшы сваё набліжэнне грувасцкімі грымотамі, на наш зялёнаціхманы закутак небывала заядла абрынулася адразу навальніца. Дождж не проста падаў зверху цяжарам кропляў — ён хвастаў адтуль чысценькай, свежай гушчай вады. З шумам, музыку якога цяжка перадаць. Як i густое, шчодра бясконцае тупаценне па шыферы над маім рабочым пакойчыкам на гарышчы. Ды вось ён як раптоўна пачаўся, так абрывіста i закончыўся. I старая ліпа перад маім высокім акном зноў у лагодным, светлым спакоі, толькі сабе паварушвае найменшымі галінкамі ды паасобнымі лістамі. I здаецца, што ранняя парнасць не прадвяшчае новага дажджу, а проста вільгаці стала як быццам удосталь, нават для нашай прылясной ненасытнай пясчанасці.
* * * Бедныя шляхцюкі, Чачот i Міцкевіч, круціліся каля магнацкіх дачок, пакутліва кахалі, адзін Зосю Малеўскую, другі Марылю Верашчаку, тыя любілі ix вершы, бавіліся іхнімі залётамі, а замуж павыходзілі за сваю раўню. Ажно мне прыкра ад гэтага, пра што гаварыў калісьці на адпаведным выступленні ў Доме літаратара, а сёння, каля стэнда ў Карэліцкім музеі, сказаў такое маладзейшаму сябру. I ён адказаў, што, можа, Марылю бацькі не пускалі за Адама таму, што «паўжыдак»? Кажучы грубавата, але ж па-народнаму блізка да праўды. А памагнацку — chudopachołek — чалавек нізкага паходжання, пра што я падумаў пазней.
* * * Калі мне было i шэсцьдзесят, i пяцьдзесят, я рабіў штосьці як на адчэпнае, як прыблізнае,— такое было адчуванне... Падумаў так, чытаючы Брэдберы, успомніўшы той час, калі мы летавалі ў вёсцы ў гаспадара i я пісаў «Гіпноз», «А-я-я-яй!», «Сумленніцу», вёў запісы. A быў жа мой час i ранейшы, i пазнейшы, i было ў кожным часе сваё прыблізнае, з чаго i складаецца творчы набытак,— не той, якога спачатку хацелася.
* * * ...Зноў Лермантаў: ...Глубокая еще дымилась рана, по капле кровь точилася моя. «Дымилась», «точилася» — i так, i так добра, натуральна. А вось у Коласа мяне раздражняе ягонае «ўхадзілась», «варушылась»,— так i хочацца натуральнага ў нашай мове «ўхадзілася», «варушылася», «азвалася» — такога поўнагалосся, ці як тут сказаць...
* * * На Чачотавым свяце ў ягоных Малюшычах, на вялізнай зялёнай паляне за вёскай. Я сядзеў на першай лаўцы перад эстрадай, а яна, маладзенькая, у нацыянальным уборы, збегла са сцэны i нахілілася да майго твару, i — праз яе духмяна-цёплую задыханасць ды праз хвацкую музыку вясковага аркестра, пад які яна толькі што спявала ў гуртку таксама гарэзлівых сябровак,— стала запрашаць мяне на танец. Пачаў апраўдвацца хворымі нагамі, а сам міжволі, як быццам i просячы прабачэння, прылажыўся да яе свежанькай шчакі. А дома, прачнуўшыся рана, стаў ныць i над такім яшчэ старэчым смешным грахом. На лаўцы той я быў, вядома, не адзін, i яна збегла са сцэны не адна,— дзяўчаты ўзялі сабе з публікі кавалераў, у тым ліку i «мая», i ў чатыры пары, зайздросна закружыліся ў вальсе па нізка-зялёнай траве. А потым зноў на сцэну, каб паспяваць яшчэ i саступіць пляцоўку іншаму ансамблю, якіх сабралася вельмі нямала.
* * * Пасля артыкула Змітра Бугаёва ў майскім «Полым!» пра раманы Лынькова i Крапівы папрасіў прывезці мне з Мінска толькі «Мядзведзічы»,— захацелася аржанога хлеба. Лынькоў раздражняе сваімі саладжавымі інверсіямі, a ў Крапівы ўсё строга, натуральна, вобразна без падпявання. Мова вёскі блізкая да нашай, хоць ты й Уздзеншчыну далучай да Наваградчыны, з прыемнасцю ўспамінаючы, як гэта Смоліч у сваёй геаграфіі кажа, што іменна Наваградчына ды Случчына — галоўная база, аснова беларускай літаратурнай мовы... Не дакладна прыгадваецца, але па сэнсе ў яго так. I фальклор мядзведзіцкі (чытай нізкоўскі) блізкі да нашага загорскага. За выключэннем некаторых сцэнаў,— асабліва сваркі ў хаце Верамейчыкаў—раман перачытваўся... не, чытаўся праз паўстагоддзя як штосьці новае. Значыцца, можна гэтую прозу аднесці да тое, якая перачытваецца? — спытаюся з прыемнасцю. Такімі кавалкамі не кідаюцца, асабліва пры нашай усё ж такі беднасці.
* * * I мілая, i разумная, i паважаная. Так што не выпадае, ну, зусім не выпадае, неяк няёмка думаць пра аголенасць пад сціплай, але спраўнай вопраткай або лягчэйшым адзеннем. Тое ўсё — толькі камусьці аднаму, у поўным інтыме i назаўсёды.
* * * Святасць жаласці, шкадавання. Усіх, бо ўсе, калі глыбей разабрацца, незразумела i безнадзейна няшчасныя. Сяды-тады такое вяртаецца да мяне, як балючае шчасце. Можа, гэта i ёсць тое асноўнае: «Любіце адзін аднаго»?..
* * * Мая парэчка пакуль што абсыхае на кустах, а я чытаю. Брэдберы, апавяданне «Нескончаемый дождь». Без выбару, а на чым спыніўся дзён некалькі таму назад, залажыўшы ў патрэбным месцы агрызак алоўка. Адчайная фантастыка, бясконцас шлёпанне пад дажджом не дзе-небудзь, а на Венеры, i раптам — такое зямное, блізкае, што ажно я, як ад радасці, засмяяўся: «...дождь, в котором тонут все другие дожди и воспоминания о дождях».
* * * Нават у такой ідылічнай глухамані, як наша, не схаваешся ад жахаў сучаснасці. Днямі мне расказалі, што той вусаценькі «незаконны» сын нашага партызана i хутаранскай цёткі, які так хораша вытанцоўваў на «свяце вёскі», ужо задушаны ў сваёй мінскай кватэры. Хутчэй за ўсё сябрамі, якія ведалі, што ў яго з'явіліся «вялікія грошы» на нейкую пакупку. А яшчэ праз два дні другая хутаранка пахвалілася, калі я зайшоў, што ў нядзелю да яе ca Стоўбцаў прыязджалі сын i ўнучка. Яна, артыстачка, толькі выбрала клубніцы, а ён, шафёр грузавіка, i падлогу, i бялізну ёй памыў, i яшчэ сёе-тое зрабіў за нямоглую маму, але даўжэй пабыць не змог, бо ў сябра ягонага — пахаванне. Два юначкі запрасілі яго чатырнаццацігадовую,
* * * Хвалюе музыка, паэзія — як музыка, а добрая, з божым знакам проза таксама хвалюе — паэзіяй. Мне прывезлі багаты том Рэя Брэдберы, i вось я чытаю «Вино из одуванчиков», i вось яно зноў: «...и пробуждается поэзия во мне!..» З ночы неба, нарэшце, зацягнута, пачынае нібыта накрапваць кволенькі дождж. На иершай вясковай сядзібе, куды я прыйшоў, нестарая, ветлая гаспадыня папраўляла за хлявом леташні падсцілачны стажок саломы. Даў «дабрыдзень», спытаўся, каб загаварыць: — Дажджу баіцёся? — Ага! Яму ж ужо хочацца ісці. Якая простая, мілая дакладнасць роднага слова!.. А дождж? Толькі назаўтра пад раніцу, папярэдзіўшы сваё набліжэнне грувасцкімі грымотамі, на наш зялёнаціхманы закутак небывала заядла абрынулася адразу навальніца. Дождж не проста падаў зверху цяжарам кропляў — ён хвастаў адтуль чысценькай, свежай гушчай вады. З шумам, музыку якога цяжка перадаць. Як i густое, шчодра бясконцае тупаценне па шыферы над маім рабочым пакойчыкам на гарышчы. Ды вось ён як раптоўна пачаўся, так абрывіста i закончыўся. I старая ліпа перад маім высокім акном зноў у лагодным, светлым спакоі, толькі сабе паварушвае найменшымі галінкамі ды паасобнымі лістамі. I здаецца, што ранняя парнасць не прадвяшчае новага дажджу, а проста вільгаці стала як быццам удосталь, нават для нашай прылясной ненасытнай пясчанасці.
* * * Бедныя шляхцюкі, Чачот i Міцкевіч, круціліся каля магнацкіх дачок, пакутліва кахалі, адзін Зосю Малеўскую, другі Марылю Верашчаку, тыя любілі ix вершы, бавіліся іхнімі залётамі, а замуж павыходзілі за сваю раўню. Ажно мне прыкра ад гэтага, пра што гаварыў калісьці на адпаведным выступленні ў Доме літаратара, а сёння, каля стэнда ў Карэліцкім музеі, сказаў такое маладзейшаму сябру. I ён адказаў, што, можа, Марылю бацькі не пускалі за Адама таму, што «паўжыдак»? Кажучы грубавата, але ж па-народнаму блізка да праўды. А памагнацку — chudopachołek — чалавек нізкага паходжання, пра што я падумаў пазней.
* * * Калі мне было i шэсцьдзесят, i пяцьдзесят, я рабіў штосьці як на адчэпнае, як прыблізнае,— такое было адчуванне... Падумаў так, чытаючы Брэдберы, успомніўшы той час, калі мы летавалі ў вёсцы ў гаспадара i я пісаў «Гіпноз», «А-я-я-яй!», «Сумленніцу», вёў запісы. A быў жа мой час i ранейшы, i пазнейшы, i было ў кожным часе сваё прыблізнае, з чаго i складаецца творчы набытак,— не той, якога спачатку хацелася.
* * * ...Зноў Лермантаў: ...Глубокая еще дымилась рана, по капле кровь точилася моя. «Дымилась», «точилася» — i так, i так добра, натуральна. А вось у Коласа мяне раздражняе ягонае «ўхадзілась», «варушылась»,— так i хочацца натуральнага ў нашай мове «ўхадзілася», «варушылася», «азвалася» — такога поўнагалосся, ці як тут сказаць...
* * * На Чачотавым свяце ў ягоных Малюшычах, на вялізнай зялёнай паляне за вёскай. Я сядзеў на першай лаўцы перад эстрадай, а яна, маладзенькая, у нацыянальным уборы, збегла са сцэны i нахілілася да майго твару, i — праз яе духмяна-цёплую задыханасць ды праз хвацкую музыку вясковага аркестра, пад які яна толькі што спявала ў гуртку таксама гарэзлівых сябровак,— стала запрашаць мяне на танец. Пачаў апраўдвацца хворымі нагамі, а сам міжволі, як быццам i просячы прабачэння, прылажыўся да яе свежанькай шчакі. А дома, прачнуўшыся рана, стаў ныць i над такім яшчэ старэчым смешным грахом. На лаўцы той я быў, вядома, не адзін, i яна збегла са сцэны не адна,— дзяўчаты ўзялі сабе з публікі кавалераў, у тым ліку i «мая», i ў чатыры пары, зайздросна закружыліся ў вальсе па нізка-зялёнай траве. А потым зноў на сцэну, каб паспяваць яшчэ i саступіць пляцоўку іншаму ансамблю, якіх сабралася вельмі нямала.
* * * Пасля артыкула Змітра Бугаёва ў майскім «Полым!» пра раманы Лынькова i Крапівы папрасіў прывезці мне з Мінска толькі «Мядзведзічы»,— захацелася аржанога хлеба. Лынькоў раздражняе сваімі саладжавымі інверсіямі, a ў Крапівы ўсё строга, натуральна, вобразна без падпявання. Мова вёскі блізкая да нашай, хоць ты й Уздзеншчыну далучай да Наваградчыны, з прыемнасцю ўспамінаючы, як гэта Смоліч у сваёй геаграфіі кажа, што іменна Наваградчына ды Случчына — галоўная база, аснова беларускай літаратурнай мовы... Не дакладна прыгадваецца, але па сэнсе ў яго так. I фальклор мядзведзіцкі (чытай нізкоўскі) блізкі да нашага загорскага. За выключэннем некаторых сцэнаў,— асабліва сваркі ў хаце Верамейчыкаў—раман перачытваўся... не, чытаўся праз паўстагоддзя як штосьці новае. Значыцца, можна гэтую прозу аднесці да тое, якая перачытваецца? — спытаюся з прыемнасцю. Такімі кавалкамі не кідаюцца, асабліва пры нашай усё ж такі беднасці.
* * * I мілая, i разумная, i паважаная. Так што не выпадае, ну, зусім не выпадае, неяк няёмка думаць пра аголенасць пад сціплай, але спраўнай вопраткай або лягчэйшым адзеннем. Тое ўсё — толькі камусьці аднаму, у поўным інтыме i назаўсёды.
* * * Святасць жаласці, шкадавання. Усіх, бо ўсе, калі глыбей разабрацца, незразумела i безнадзейна няшчасныя. Сяды-тады такое вяртаецца да мяне, як балючае шчасце. Можа, гэта i ёсць тое асноўнае: «Любіце адзін аднаго»?..
* * * Мая парэчка пакуль што абсыхае на кустах, а я чытаю. Брэдберы, апавяданне «Нескончаемый дождь». Без выбару, а на чым спыніўся дзён некалькі таму назад, залажыўшы ў патрэбным месцы агрызак алоўка. Адчайная фантастыка, бясконцас шлёпанне пад дажджом не дзе-небудзь, а на Венеры, i раптам — такое зямное, блізкае, што ажно я, як ад радасці, засмяяўся: «...дождь, в котором тонут все другие дожди и воспоминания о дождях».
* * * Нават у такой ідылічнай глухамані, як наша, не схаваешся ад жахаў сучаснасці. Днямі мне расказалі, што той вусаценькі «незаконны» сын нашага партызана i хутаранскай цёткі, які так хораша вытанцоўваў на «свяце вёскі», ужо задушаны ў сваёй мінскай кватэры. Хутчэй за ўсё сябрамі, якія ведалі, што ў яго з'явіліся «вялікія грошы» на нейкую пакупку. А яшчэ праз два дні другая хутаранка пахвалілася, калі я зайшоў, што ў нядзелю да яе ca Стоўбцаў прыязджалі сын i ўнучка. Яна, артыстачка, толькі выбрала клубніцы, а ён, шафёр грузавіка, i падлогу, i бялізну ёй памыў, i яшчэ сёе-тое зрабіў за нямоглую маму, але даўжэй пабыць не змог, бо ў сябра ягонага — пахаванне. Два юначкі запрасілі яго чатырнаццацігадовую,
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- . . .
- последняя (63) »