Комиссаров при Штабе Румынского фронта приказываю:
1) 4-й армейский корпус в составе 30-й и 40-й пехотных дивизий с их артиллерией, Штаб корпуса и все приданныя корпусу вспомогательныя части и учреждения, 43-ю п. дивизию с ея артиллерией и приданными ей учреждениями и 26-е авто-броневое отделение - белоруссизировать.
2) Всех офицеров и солдат белоруссов распоряжением Штабов армий передать соответственно: из 4-й и 6-й армий в 4-й армейский корпус, а из 8-й и 9-й армий - в 43-ю п. дивизию...
Основание: отношение председателя комитета Национально-Областных Комиссаров за №№ 281 и 280.
Подписал: Помощник Августейшего Главнокомандующего армиями Румынского фронта, Генерал-от-Инфантерии Щербачев».
(обратно)
16
Сучаснаму чытачу могуць яшчэ падацца цікавымі наступныя тэрміны з семежаўскага жабрацкага слоўніка: тавар - клевата, разумны - клёвы, сквапны - няклёвы, спаць - кімаць («ры» выпала?), піць - кераць, чалавек - лог(!).
(обратно)
17
«По соглашению между Иоффе и Домбским на рижской конференции было разрешено советским войскам войти в нейтральную зону на 77 часов для очистки зоны от бандитизма». - У.Пракулевіч.
(обратно)
18
«Сочувствуюшие нам французы определенно заявляли: "Если бы вы имели хоть клочок земли, где бы Вы были хозяевами, вопрос о международном признании БНР был бы разрешен положительно и Вам была бы дана помощь"». - А.Луцкевіч.
(обратно)
19
«Под видом «зеленых» (мы потом на них всё и свалим) пройдем на 10-20 верст и перевешаем кулаков, господ, помещиков. Премия: 100.000 руб. за повешенного...»
(обратно)
20
Гэтая гісторыя з запіскай, паступова ператворанай у «пакет з сакрэтнымі дакументамі» - увогуле самы цёмны эпізод ва ўсёй Слуцкай акцыі. Адчуванне такое, што ніхто яе ў руках не трымаў і ў вочы не бачыў. А між тым дакладны змест яе, калі яна існавала, павінны былі б ведаць проста на памяць усе: ад Жаўрыда да апошняга непісьменнага салдата. У.Пракулевіч, якога як старшыню Рады з такімі рэчамі павінны былі азнаёмліваць самага першага, успамінае так: «Было задержано его (Чайкі) письмо к известному в Слуцке комиссару Лебедю, в котором он, указывая на свое разочарование Слуцким восстанием... всё же предлагал ему не выступать против повстанцев. По другой версии, он даже предлагал Лебедю перейти на сторону повстанцев. Так говорили у нас об этом письме, но за достоверность не ручаюсь, ибо проверить не смог». У М.Бусла ўжо можна прасачыць зародак легенды: «Тут неўзабаве ловяць пасланца Чайкі, адбіраюць у яго пісьмо да Кецкі (заўважым блытаніну з адрасатамі). Сам пісьма гэтага не чытаў, але чуў, што Чайка пісаў пісьмо такога зьместу: «Я знаходжуся ў беларускай паўстанчаскай арміі і многа раблю карысці дзеля нашай ідэі. Белагвардзейскай сволачы не пазваляю займацца мордабіццем і аслабаняю палонных...» (вось такія ваенныя «тайны!»). Толькі ўсмешку можа выклікаць наіўны Ю.Лістапад: «Ён (Чайка) знайшоў аднаго дзядка гадоў семдзесят, даў яму ліст да маскоўцаў, каб той занёс у іхны штаб. Але гэтаму дзядку не ўдалося прайсьці, яго на фронце(!) затрымалі патрулі(!!)...» У 1950-я гады ў Ю.Харытончыка ўжо адназначна: «Гэтым часам высьветлілася таксама, што палкоўнік Чайка выслаў бальшавікам пакет й апісаў усю нашую сілу і род зброі» (два кулямёты). У А.Латышонка (пераклад з польскай): «Начальнік контрразведкі А.Мірановіч перахапіў яго (Чайкі) ліст да бальшавіцкага ваеннага камісара рэўкама Вызны Канстанціна Кецкі. Эсэравец К.Кецка быў сябрам і таварышам па службе П.Чайкі. Згаданы ліст загінуў, а рэляцыі на тэму таго, што ў ім было, вельмі значна розняцца...» А вось з тае завязі паспелы ў нашыя часы плод: «Ён (Чайка), былы савецкі работнік Слуцкага ваенкамата, спрабаваў перадаць пакет з таемнымі (так!) дакументамі на савецкі бок, але старога дзеда, якога П.Чайка паслаў у Слуцак з гэтымі дакументамі, затрымалі...» (Выдзяленні і каментарыі ў дужках мае. - А.Ф.)
(обратно)
21
Драўляныя крэслы
(обратно)
22
Трухановіч, канечне, не мог ведаць, што гадоў праз 60 брытанскі вучоны Стэнфард адкрые г.зв. «мікрабактэрыю гразі», на падставе якой створыць прафілактычную пры ракавых захворваннях «вакцыну гразі». «Стэрыльнае грамадства забівае сваіх грамадзянаў», — будзе сцвярджаць Стэнфард. Калі яму верыць, разам з брудам чалавек знішчае цэлую армію карысных бактэрыяўпамочнікаў, чым аслабляе арганізм
(обратно)
23
«…Нужно помнить, что враг в лице польской шляхты оставил своих агентов, кои будут играть на умах малосознательных и тем нарушать течение жизни…». З загада начальніка Мазырскага гарнізона В. Федарэнкі. (Філ. ДА Гом. вобл. г. Мазыр. Ф. 307. Воп. 1. Спр. 3. Л. 8)
(обратно)
24
Каб Трухан мог з такою ж лёгкасцю, як у мінулае, сягнуць у будучыню, у год, скажам, 2003, многае б стала яму зразумелым. Напрыклад, тое , што задоўга да асноўнай катастрофы на ЧАЭС адбылося 29 (дваццаць дзевяць клічнікаў!) мініаварый. А так як іхняя вёска знаходзілася ад Чарнобыля практычна праз Прыпяць…
(обратно)