- 1
- 2
- 3
- . . .
- последняя (25) »
Генадзь Бураўкін ТРЫ СТАРОНКІ З ЛЕГЕНДЫ
Падрыхтаванае на падставе: Генадзь Бураўкін, Тры старонкі з легенды. Штрыхі аднаго лёсу. Дакументальная аповесць, — Мінск: Беларусь, 1971. — 120 с.
Рэдактар: В. Рудава Copyright © 2014 by Kamunikat.org
Яе нарадзіла на нашай беларускай зямлі Вялікая Айчынная вайна — легенду пра суровае дзяцінства, пра адданасць Радзіме, пра чалаеечую мужнасць. Я пачуў яе на Віцебшчыне, у азёрным і лясным краі, дзе і сёння тысячы сцяжынак вядуць да партызанскіх зямлянак і брацкіх магіл. Гады сціралі некаторыя падрабязнасці, а мажлва і дабаўлялі новыя, побач з суровай быллю часам ішла гераічная казка, але самыя яркія, самыя хвалюючыя старонкі легенды заставаліся амаль нязменныя. I я раскажу іх...Аўтар
ПЕРШАЯ СТАРОНКА
За ноч вокны зацягнула марозам, і першае, што зрабіла Надзя, ускочыўшы з пасцелі,— прадыхала на шыбе невялікае «вочка». На дварэ было пуста і шэра. Як ні ўглядалася яна, нікога ўбачыць не магла. Толькі проста перад акном стаяла бяроза, уся ў бухматым інеі... Надзя апранулася, выйшла ў сенцы, хуценька апаласнула халоднай вадой твар. Сон як рукой зняло. Прыйшла ў душу лёгкасць і гарэзлівасць. Каб былі лыжы, выскачыла б на вуліцу і — туды, да возера, да ўзгоркаў, па цаліку, па ціхай белізне. У хаце ля печы завіхалася гаспадыня, яшчэ зусім маладая жанчына з гладка зачасанымі валасамі, у чорных бурках. — Можа памагчы?..— папыталася Надзя. — Ды ўжо не трзба,— адмахнулася тая.— Пакуль ты сны даглядала, я ўправілася. Прыйдуць хлопцы, есці паможаш... Надзя прыбрала ложак, прычасалася і зноў прынікла да «вочка». На бярозе сядзеў надзьмуты верабей. Ён смешна ўздрыгваў усім сваім шэрым цельцам — і з галінкі сыпаўся іней. Надзя пастукала ў шыбу. Верабей пераскочыў вышзй, зірнуў чорненькім круглым вочкам на акно і паляцеў. Добра зімою ў цёплай хаце, у мяккай цішыні, калі патрэскваюць дровы ў печы і закіпае чыгун з бульбай. Надзя сцепанула плячыма, успомніўшы ўчарашні мароз, поле і п'янага паліцая. «У, гад даўгацыбы...» Ён ехаў на санях і, дагнаўшы яе — у дзіравай ватоўцы, з жабрацкай торбай за плячыма, ссінелую ад холаду, з усяго размаху выцяў пугай. I зарагатаў... «Ну, мы з табой яшчэ сустрэнемся...— са злосцю падумала Надзя.— Не можа быць, каб нашы дарогі не сышліся. Я табе прыпомню пугу... Парагочаш...» Рыпнулі дзверы, у сенцах затупацелі — і пачуўся звонкі голас Міколы Буцілёва: — Усё грэецеся ля печы? Хопіць. Ваяваць трэба... Багданава! Надзя!.. Камандзір кліча. Надзя накінула на плечы кажушок, замітусілася, шукаючы хустку: — Што там такое? — А хто яго ведае,— Буцілёў стаяў каля печы, расчырванелы і вясёлы.— Мы людзі маленькія. Нам не дакладваюць. Сказана — паклікаць Багданаву, я і пайшоў. А вы, начальнікі, рашайце, ці нам бульбу есці, ці тол са снарадаў выплаўляць. Я, напрыклад, зараз бульбачкі б... — Ну, хопіць,— зусім па-даросламу сказала Надзя.— Не казалі, чаго клічуць? — Не казалі. Відаць, у разведку. Па тваёй спецыяльнасці... Яны разам выйшлі з хаты, пайшлі па пустой вуліцы, і снег смачна парыпваў пад нагамі. Мікола Буцілёў ішоў моўчкі ззаду і, ужо калі падыходзілі да штаба, папытаўся: — Надзя, скажы, ну, няўжо табе не бывае страшна? Табе ж нейкіх там трынаццаць гадоў... — Чатырнаццаць,— удакладніла Надзя. — Хай будзе чатырнаццаць, усё роўна дакументаў няма... — А табе не страшна? — Ну — мне... Я мужчына, раз. Старэйшы за цябе, два. Гэта мой абавязак... — I мой. — Ну, ладна,— Буцілёў спыпіўся.— Задачу я выканаў. Дазвольце ісці, таварыш начальнік? — Ідзіце. Надзя засмяялася. Ёй падабалася гульня Буцілёва ў «начальніка» і «падначаленага». Было прыемна, што яе ведаюць, што ёй даручаюць адказныя заданні, што камандзір атрада выклікае яе да сябе. На ганку штаба яна абтрэсла з валёнак снег, абцягнула кажушок, прыняла самы сур'ёзны выгляд. — Па вашым загадзе з'явілася,— стрымана адрапартавала, пераступіўшы парог. — Добра,-— падышоў да яе начальнік штаба, заўсёды строгі і, як ёй здавалася, трохі злосны Іван Сцяпанавіч Скуматаў.— Як спала? Надзя здзіўлена паціснула плячыма: навошта ў яе пытаюць пра гэта? Але Скуматаў чакаў адказу, і яна нясмела вымавіла: — Добра... Нармальна... — Ну, тады можна пачынаць гаворку.— Скуматаў кіўнуў камандзіру атрада Дз'ячкову, які сядзеў за сталом: — Выправачка якая — салдат! — I павярнуўся да дзяўчынкі: — Справа да цябе важная. Вельмі. Прасілася ты на адказнае заданне — дык вось больш адказнага і не прыдумаеш... Хадзі сюды. На стале была разаслана вялікая карта, уся ў чырвоных і сініх паметках. Скуматаў схіліўся над ёй. Побач з ім стаў Дз'ячкоў. Надзя нясмела прымасцілася збоку. — Вось Віцебск,— аловак Скуматава ўпёрся ў вялікі кружочак.— Бачыш, дарогі?.. Во гэта — гарадоцкая шаша... Вось Гарадок... А гэта — наш атрад. Заналючкі... бачыш? Мяжа, Карасёва і — Заналючкі... Дык вось трэба ісці ў Віцебск. — Я гатова,— падхапілася Надзя. — А ты не спяшайся.— Скуматаў паклаў ёй на плячо руку.— Пайсці — не фокус. Справу зрабіць і вярнуцца трэба. А гэта — цяжэй. Трэба ў Віцебску вывесіць чырвоныя сцягі. Хутка свята... — Ага, Кастрычнік,— кіўнула галавой дзяўчынка. — Дык вось перад святам хочацца вестачку падаць віцяблянам. Хай бачаць, што ўлада наша жыве і здавацца не збіраецца... — Дык я гатова. I зноў Скуматаў спыніў яе: — Не спяшайся. Да канца слухай... З такім заданнем мы пасылалі ўжо адну групу. Тыдзень назад. Усе загінулі... Подступы да горада добра ахоўваюцца, у горадзе поўна фашыстаў і паліцаяў. — Дык што, вы думаеце, я спалохаюся? — нават трошкі пакрыўдзілася Надзя.— Вы мяне ведаеце... — Таму і паклікалі,— сказаў Дз'ячкоў.— Акрамя смеласці тут яшчэ і хітрасць патрэбна. Каб на ражон не лезці... Як ты сцягі ў горад пранясеш? Надзя задумалася. — У торбе, пад акрайцамі хлеба...— Але перадумала: — Не... Абматаюся... пад адзеннем... — Абматаешся? Так рабіла першая група... Надзя разгубілася: больш нічога не магла прыдумаць. Але ж не можа быць, каб не было нейкага хітрага ходу. — Дык вось што,— Скуматаў пасадзіў яе на крэсла.— У нас ёсць план. Ён зацверджаны. Па ім будзеце дзейнічаць разам з Ванем. Толькі цяпер Надзя заўважыла ў цёмным кутку незнаёмага хлапчука. Ён чысціў наган. — Хадзі сюды, Ваня,— паклікаў яго Дз'ячкоў.— Пазнаёмцеся. Вам з Надзяй разам ісці... Ваня быў сярэдняга росту, цёмнавалосы. На выгляд — гадоў чатырнаццаці-пятнаццаці. Надзя акінула яго прыдзірлівым позіркам: росту яны аднолькавага, яна пават, можа, трошкі вышэйшая. — Дык вось якія справы,— Скуматаў абняў іх за
- 1
- 2
- 3
- . . .
- последняя (25) »