Трава і камень (Юсцінас Марцінкявічус) Страница 1 - Литвек

ЮСЦІНАС МАРЦІНКЯВІЧУС ТРАВА I КАМЕНЬ

Трава і камень: Вершы. З літоўскай.— Мн.: Маст. літ., 1981 — 159 с., 1 л. партр. (Паэзія народаў СССР)

Рэдактар Н. I. Тулупава.

Мастак М. А. Вецік.

Мастацкі рэдактар У. М. Якунін.

Тэхнічны рэдактар Л. М. Шлапо.

Карэктар Т. В. Трубач.

КРЫЛАТЫЯ СОСНЫ

БЕЛАЯ БЕСТУРБОТНАСЦЬ

Белым-бела ўсё навокал, белым-бела!

Паміж небам і зямлёй расталі межы.

Бестурботна снег палотны свае сцеле,

Вее радасцю ягоны подых свежы.

Я прыжмуруся, ўпаду ў сумёт дзе-небудзь,

Як пад сонцам, расхіну наросхрыст грудзі —

Хай пальецца белізна мне ў сэрца з неба

Бестурботнасцю пяшчотнай і бясконцай.

1958

ПЕРШЫ ТРАКТАР

Цені клаліся на паплавы,

чэзлі сонца барвяныя блікі.

Урачыста над цішаю плыў

гул званоў, што на пацеры клікаў.

А ў ваколіцы дню наўздагон

першы трактар гурчаў дзелавіта.

Людзі беглі, забыўшы пра звон,

каб дзівосным тым дзівам дзівіцца.

I ў гурчанні матора глухім звон

свой голас нашчэнт замарудзіў:

можа быць, першы раз перад ім

шапкі скінуць забыліся людзі.

1956

ЗАХАД

Ніколі не бачыў

Такога прыгожага захаду сонца.

I ў светлым настроі такім

Я ніколі не быў.

Рассеяліся ўжо на ўсходзе

Грымотныя хмары,

I сэрца нарэшце

Знайшло супакой,

Здаецца, нібыта я змог

Разгадаць таямніцу,

Якая патрэбна для ўсіх

I святая для ўсіх.

Не ведаю толькі:

Ці хопіць жыцця,

Каб паспець мне пра гэта

Хоць трохі сказаць.

1958

***

Хачу гаварыць пра зямлю,

Ды слоў не хапае ў мяне,

Таму гаварыць буду словамі іншых.

Я чуў, пра зямлю гаварылі «мая».

I людзі, сціскаючы зубы,

Ад ворагаў і ад сяброў баранілі

Змест гэтага слова.

Я чуў, як маліліся людзі зямлі

I ў шчырых малітвах прасілі:

«Ты, родная наша матуля-зямля,

Нас накармі, апрані нас».

Я чуў, пракліналі людзі зямлю,

I ў гэтых праклёнах бяссільных

Спрадвечнаю скаргай гучала жальба:

«Не маці ты — мачыха злая».

Я чуў, называюць «нашай» зямлю,

Аб ёй прыгажэй і не скажаш.

Бо ў слове тым «наша» змяшчаецца больш,

Чым скажа нам слова «мая».

1956

ЗАМЁРЗЛАЕ МОРА

Мора сцюдзёнае і нежывое —

Быццам твар хворага,

Забінтаваны белай павязкай.

Няма вачэй —

I не відаць яго дум.

Няма губ —

I не чуваць стогну.

I няма твару —

Толькі белая павязка.

На беразе чайкі

Мітусяцца і крычаць,

Што мора памерла,

Што пакінула іх.

1961

ВЯСНА

Далёка

Па зямлі, што ў смузе веснавой падсыхае,

Дзяўчынка бяжыць.

Ёй, напэўна, семнаццаць гадкоў,

I ёй нельга не бегчы.

Валасы з паркалёвай сукенкай

Трапечуць, як сцяг.

А зямля, што чакае сяўбы,—

Ёй мільёны, мільярды гадоў,—

Як зярняты ў сябе,

Ногі белыя гэтай дзяўчынкі прымае.

Яшчэ ўсё так далёка —

Дык адкуль гэта радаснае прадчуванне ўраджая?

1961

КРЫЛАТЫЯ СОСНЫ

На беразе сосны. Чакаюць. I чайкам зайздросцяць.

I ў прострадзь глядзяць: ці не плыве карабель?

На самым світанку. Заружавелі лёгкія ветразі.

I — ток хвалявання

стрункія целы працяў.

Замітусіліся ўвішныя чайкі.

А карабель усё плыў, не спыняўся, мінаў.

Мабыць, да іншага берага, мабыць, да іншых соснаў.

У якіх шчаслівейшая доля.

У якіх літасцівейшы бог.

I раптам ускінулася ў паветра

і — паляцела,

як птушка,

адна сасна...

I рынуліся ўслед за ёю іншыя,

незвычайна

сабою уражаныя...

Астатнія так і памерлі,

не здагадаўшыся паляцець.

1961

ТАКІ ВЕЧАР

Я пушчу сягоння сэрца прагуляцца.

У самоце захацелася застацца.

Ахінае вечар мяне змрокам,

I такім спакоем некранутым,

I такою лёгкасцю раскутай!

Адышлі трывогі так далёка.

Ахінае вечар мяне змрокам.

Я пушчу сягоння сэрца прагуляцца.

У самоце захацелася застацца.

Я прашу: не затапчыце толькі сэрца!

1960

РУХ

Працягваюць рукі, напружваюць вочы,

Зблытаўшы яву і сны,

Да ісціны людзі крочаць і крочаць,

Хоць ісціна — самі ж яны.

У целах здаровых, пульсуючых жылах

Нясуць яны праўды агонь.

Самі сабе насыпаюць вяршыню,

Каб імкнуцца было да чаго.

Ідзіце, людзі, ідзіце, ідзіце,

Ідзіце разумнай гурмой!

На гэтай дарозе, святой і цярністай,

Сустрэньцеся вы са мной.

А сонца зойдзе і ўзыдзе зноўку

На нейкай далёкай вярсце.

Будзеш за сонцам імчаць наўздагонкі,

Рукамі яго вярцець.

Вечар палае полымем жоўтым,

Гараць твае ідалы ў ім.

Толькі аднойчы па