УІЛЬЯМ ШЭКСПІР АНТОНІЯ I КЛЕАПАТРА

Ангоній і Клеапатра: Трагедыя. З англ. /[Пер., прадм. і заўв. Ю. Гаўрука; Маст. Ю. Зайцаў].— Мн.: Маст. літ., 1982.— 198 с., іл.

Трагедыя «Антоній і Клеапатра» напісана Шэкспірам прыкладна ў 1607 годзе пасля «Караля Ліра» і «Макбета». Асобна не выдавалася, надрукавана ўпершыню ў зборы твораў 1623 года. Матэрыялам для п'есы (сюжэт, падзеі, быт) паслужылі «Жыццеапісанні» грэчаскага гісторыка канца першага і пачатку другога стагоддзя нашай эры Плутарха ў англійскім перакладзе Норта (першае выданне — 1578, другое— 1595).

Рэдактар Н. I. Тулупава

Мастацкі рэдактар В. П. Жыжэнка.

Тэхнічны рэдактар Г. Г. Федарук

Карэктар К. А. Крукоўская

Пераклад зроблены з выдання:

W. Shakespeare — Tragedies, vol. 3, London — Toronto Published by J. M. Dent, 1936.

АДНА З ЛЕПШЫХ

Вялікі знаўца чалавечай душы драматург Шэкспір тэму кахання закранаў у сваіх творах часта і ў розных аспектах, але, мабыць, з асаблівай вастрынёй і глыбінёй раскрыў яе ў трагедыях «Рамэо і Джульета» і «Антоній і Клеапатра». Гэтыя дзве трагедыі — ранняя «Рамэо і Джульета» і позняя «Антоній і Клеапатра» — з'яўляюцца як бы полюсамі шэкспіраўскай распрацоўкі тэмы кахання. Каханне юных Рамэо і Джульеты ўспыхнула адразу і зблізіла іх з неадольнай сілай, і парваць іх адзінства магла толькі смерць. Жыццярадаснасць, светлы каларыт гэтай трагедыі, хараство і выключная шчырасць пачуццяў маладой пары, узнятыя на ўзровень ідэалу, даюць нам прыклад непарушнай вернасці. Рамэо і Джульета паміраюць героямі, нічым не запляміўшы свайго жыцця. Трагедыя «Антоній і Клеапатра», напісаная на гістарычны сюжэт, з рэальнымі людзьмі і падзеямі, паказвае сувязь асоб немаладых — праслаўленага рымскага палкаводца Марка Антонія і егіпецкую царыцу Клеапатру, якія бралі ад жыцця ўсё, што хацелі, асалоду і роскаш, і ў каханні знаходзілі вяршыню шчасця. Каханне ў іх пакутлівае, супярэчлівае, розум змагаецца з пачуццём, але апошняе ўрэшце перамагае. Жыццялюбы, яны праклінаюць лёс, шукаюць сабе ратунку і, калі ўсе спосабы абароны вычарпаны, забіваюць сябе. Іх смерць не выпадковая, і ў гэтым яе павучальнасць. Падзеі, разгорнутыя ў трагедыі, прыпадаюць на другую палову першага стагоддзя да нашай эры, на перыяд станаўлення Рымскай імперыі, перыяд бурны, багаты калізіямі. Такою ж багатаю на калізіі з'яўляецца і гэта адна з лепшых шэкспіраўскіх трагедый. Прытрымліваючыся ў асноўным «Жыццеапісанняў» гісторыка Плутарха, Шэкспір ускладніў і ўдасканаліў характары дзейных асоб, зрабіў іх жывымі, канкрэтнымі, надаў ім значнасць, а іх мове паэтычнае гучанне. Яркая вобразнасць, цікавыя думкі, вострыя маральна-этычныя праблемы, закранутыя ў трагедыі «Антоній і Клеапатра», робяць гэты твор актуальным і зараз. Ён не сыходзіць са сцэны, а яго філасофская сутнасць ужо некалькі стагоддзяў узрушвае чалавецтва.

Ю. Гаўрук

АСОБЫ:

Марк Антоній^[1], Актавій Цэзар^[2], Марк Эмілій Лепід^[3] } трыумвіры.

Секст Пампей^[4].

Даміцый Энабарб, Венцідзій, Эрос, Скар, Дэркет, Дземетрый, Філон } прыхільнікі Антонія.

Мецэнат^[5].

Агрыпа, Далабела, Пракулей, Тырэн, Гал } прыхільнікі Цэзара.

Менас, Менекрат, Варый } прыхільнікі Пампея.

Таўр — палкаводзец Цэзара.

Канідзій — палкаводзец Антонія.

Сілій — военачальнік у войску Венцідзія.

Еўфроній — Антоніеў пасол да Цэзара.

Алексас, Мардзіян (еўнух), Дыямед } прыбліжаныя Сялеўк Клеапатры.

Вяшчун.

Селянін.

Клеапатра^[6] — царыца Егіпта.

Актавія^[7] — сястра Цэзара і жонка Антонія.

Харміяна, Iрада } прыслужніцы Клеапатры.

Военачальнікі, салдаты, ганцы, прыдворныя і слугі.

Падзеі адбываюцца ў розных мясцінах Рымскай імперыі.

АКТ ПЕРШЫ

СЦЭНА 1

Александрыя. Зала ў палацы Клеапатры.

Уваходзяць Дземетрый і Філон.

Філон

Трубы. Уваходзяць Антоній і Клеапатра са світай.

Еўнух і абмахваюць Клеапатру апахаламі.

Клеапатра

Антоній

Клеапатра

Антоній

Уваходзіць слуга Антонія.

Слуга

Антоній

Клеапатра

Антоній

Клеапатра

Антоній