паверхню зямлі — у працэсе свайго падарожжа — толькі раз на працягу года: на Святога Яна (на Купалле), калі днём свяціла стаіць у зеніце. Але ўсё ж Папараць — сонца, хоць і сонца надзіра, а не зеніта. Вось чаму яна — сімвал шчасця ў беларусаў — сімвал надзвычай глыбокі. Сімптаматычна, што ён як бы заканчвае сабою развіццё беларускай літаратуры ХІХ ст., як сімвал Кнігі (у Сімяона Полацкага) фактычна заканчваў развіццё літаратуры Сярэднявечча, якое прайшло ў нас менавіта пад знакам пісьменнасці. Гэтым двум сімвалам — Прыроды і Культуры — суджана аб’яднацца неўзабаве — у беларускай літаратуры самага бліскучага свайго перыяду — пачатку ХХ ст.

Такім чынам:

Беларуская літаратура ХІХ ст. прасякнута міфалагічна-фальклорнай стыхіяй. Паралельна яшчэ існаваў, плённа развіваўся ўласна аўтэнтычны фальклор, і літаратура чэрпала непасрэдна з гэтай крыніцы. Пры гэтым міфалагічная семантыка трапляла ў прыгожае пісьменства іменна праз фальклорныя жанры, але без глыбокага асэнсавання аўтарамі. Увогуле ў ХІХ ст. даволі распаўсюджаным было вузкапрагматычнае стаўленне да фальклору: пісьменнікам здавалася, што праз фальклор яны «апускаюцца» да селяніна, будуць яму больш зразумелымі. Між тым магістральны шлях развіцця літаратуры — у злучэнні сакральнасці і глыбокага філасафізму з арнаменталізмам, багаццем матываў і вобразаў — галоўным дасягненнем прыгожага пісьменства ХІХ стагоддзя.

Спасылкі

1 Цытата гэтая і наступныя даюцца з «Камароўскай хронікі».

2 Гарэцкая Г. Дзядзька Гурык // Полымя. 1993. № 1. С. 160–182.

3 Гарэцкі Р. Першы арышт // Літ. і мастацтва. 1993. № 34 і 35.

4 Адамовіч А. Браму скарбаў сваіх адчыняю… Мн., 1980. С. 22–23.

5 Дубовец С. Макснм Горецкий. Неюбилейное слово // Неман. 1993. № 2. С. 92–94.

6 Горецкая Г. Открытое письмо в редакцию журнала «Неман» // Неман. 1993. № 10. С. 167–169.

7 Гарэцкі М. Творы. Мн., 1990. С. 437

8 Гарэцкі М. Скарбы жыцця // Полымя. 1993. № 2. С. 22.

9 Гарэцкі М. Творы. С. 431.

10 Гарэцкі М. Творы. С. 432.

11 Гарэцкі М. Творы. С. 407.

12 Гарэцкі М., Горецкий Л. На імперыялістычнай вайне. Письма с Фронта. Мн., 1987. С. 160, 163, 164, 167, 172.

13 Арсеннева Н. Я не палітык. ніколі ім не была // Роднае слова. 1993. № 1. С. 17–22.

14 Сухі А. З юначых гадоў // Максім Гарэцкі: Успаміны, артыкулы, дакументы. Мн., 1984. С. 63–65.

15 Гарэцкі М. Творы. С. 161.

16 Пецюкевіч М. З тых далёкіх часоў // Максім Гарэцкі: Успаміны, артыкулы, дакументы. С. 87–88.

17 Ганчарык М. Даўняе, роднае // Максім Гарэцкі: Успаміны, ар-тыкулы, дакументы. С. 66–70.

18 Гаўрук Ю. Сустрэчы ў Горках і Мінску // Максім Гарэцкі: Успаміны, артыкулы, дакументы. С. 75–79.

19 Тут і далей цытаты прыведзены, як у арыгінале, без паправак арфаграфіі і пунктуацыі.

20 Чарняўская Л. Памятка // Полымя. 1990. № 1. С. 170–176.

21 Гарэцкая Г. Наша сям'я // Максім Гарэцкі: Успаміны, артыкулы, Дакументы. Мн., 1984. С. 21–58.

22 Илькевич Н. Расстреляны в Вязьме. Новое о М. И. Горецком // Край Смоленский. 1994. № 1–2. С. 129–144.

23 Илькевич Н. Расстреляны в Вязьме. Новое о М. И. Горецком. С. 138–140.

24 Илькевич Н. Расстреляны в Вязьме. Новое о М. И. Горецком. С. 138–140.

25 Гесь А. «Усякі іншы шлях лічу памылковым і шкодным»: Бела-русізацыя Сельгасакадэміі, год 1925-ы //Айчына. 1995. № 5. 25 лют.

26 Тэксты рапарту і іншых дакументаў тут і далей даюцца так, як у арыгінале — з памылкамі ў прозвішчы («Горская») і інш.

27 Гэта быў родны брат Ларысы — Сяргей Іосіфавіч Парфяновіч, які вучыўся ў політэхнікуме ў Менску. Ён пазней працаваў майстрам на Запарожскім авіяцыйным заводзе, быў арыштаваны ў 1937 г. і расстраляны.

28 На жаль, гэтых паказанняў у справе няма.

29 Міхнюк У., Паўлаў Я. Як зьнішчалі генафонд беларускай нацьі // Полацк, 1994. № 6(36).

30 Відаць, гэта былі першыя задумы АДПУ для арганізацыі новай справы так званага Беларускага нацыянальнага цэнтра, якая была разгорнута ў канцы 1933 — пачатку 1934 г.

31 № 34 паўторны ў арыгінале.

32 Гэты радок — заканчэнне папярэдняга абзаца. А вось нумарацыя ў арыгінале чамусьці адразу пераскаквае з № 43 на № 46 — відаць, памылка аўтара паказанняў.

33 Шэйнін і Каплан на допытах у час дадатковай праверкі справы (1956–1957 гг.) адмовіліся ад сваіх паказанняў і заявілі, што яны вы-Думаны пад уплывам незаконных метадаў следства.

34 Зараз акадэмік НАН Беларусі Б. Б. Бойка.

35 Гарэцкі Р. Радавод Максіма Гарэцкага // Роднае слова. 1994. № 2. С. 65–70.

36 Гарэцкі Г. Слова пра брата і настаўніка // Максім Гарэцкі. Успаміны, артыкулы, дакументы. Мн., 1984. С. 6–7.

37 Гарэцкі Г. Слова пра брата і настаўніка // Максім Гарэцкі. Успаміны, артыкулы, дакументы. Мн., 1984. С. 7.

38 Гарэцкі М. Наш тэатр // Творы. Мн. 1990. С. 171–179.

39 Гарэцкі Г. Слова пра брата і настаўніка // Максім Гарэцкі: Успаміны, артыкулы, дакументы. Мн., 1984. С. 6—20.

40 Грыгор'евы В. і Г. Сем гадоў і ўсё жыццё // Літ. і мастацтва. 1992. 24 крас.

41 Скалабан В… У імя беларускай літаратуры і тэатра // Літ. і мастацтва. 1996. 26 студз.

42 Даюцца у храналагічным парадку.