Страх, мацнейшы за самую разбуральную навальніцу, апанаваў людзьмі. І тымі, хто хадзіў у касцёл, і тымі, хто спяшаўся ў царкву. Адна агульная трывожная невядомасць апусцілася на хутарскую цераспалосіцу.
Аднак найбольш смелыя і цікаўныя не маглі ўседзець у хаце. Найперш хлопцы. І калі іхнія бацькі з малымі дзецьмі хаваліся, дзе толькі маглі, яны, таксама тулячыся ў кустах ды зарасніках лебяды з крапівою, прабіраліся да шашы, каб паглядзець, што і як там дзеецца, хто і па кім страляе, хто куды едзе, хто ад каго ўцякае...
Перапалох пасяліўся на Язаўцы: няўжо вайна з немцам дакацілася і да іх? Няўжо з-за кардону ўступіла ў яе Чырвоная Армія, воіны якой імкліва спяшаліся на захад, а польскія салдаты з ажэлкам на шапках дзе гэтак жа імкліва, а дзе са стратнымі баямі адыходзілі на сваю глыбінную тэрыторыю, большую частку якой ужо занялі немцы?
А як жа тады той савецка-нямецкі дагавор-пакт, пра які гэтулькі было гаворак, што не абмінулі і Язавец?
Ніхто нічога нікому не тлумачыў. А невядомасць ды чуткі горш за бяду...
Тлумачэнне праз дзень падалі ўсе газеты Савецкай Беларусі, а пасля і тыя, што выдаваліся на заходніх беларускіх землях, над якімі менавіта ў гэты час гублялі апекаванне польскія ўжандоўцы. На газетных старонках з’явіўся незвычайнай сілы і зместу дакумент. Нават газета «Літаратура і мастацтва», якая павінна была б быць далёкай ад вялікай палітыкі, але якая такой не была, таксама надрукавала гэты тэкст.
Нота ўрада СССР, уручаная польскаму паслу ў Маскве раніцай 17 верасня 1939 года
Пан пасол!
Польска-германская вайна выявіла ўнутраную несастаяцельнасць польскай дзяржавы. На працягу дзесяці дзён ваенных аперацый Польшча страціла ўсе свае прамысловыя раёны і культурныя цэнтры. Варшава, як сталіца Польшчы, не існуе больш. Польскі ўрад распаўся і не праяўляе прызнакаў жыцця. Гэта значыць, што польская дзяржава і яе ўрад фактычна перасталі існаваць. Тым самым спынілі свае дзеянні дагаворы, заключаныя паміж СССР і Польшчай. Прадастаўленая самой сабе і пакінутая без кіраўніцтва, Польшча ператварылася ў зручнае поле для ўсякіх выпадковасцей і нечаканасцей, якія могуць стварыць пагрозу для СССР. Таму, будучы дагэтуль нейтральным, Совецкі ўрад не можа больш нейтральна адносіцца да гэтых фактаў.
Совецкі ўрад не можа таксама абыякава адносіцца к таму, каб адзінакроўныя ўкраінцы і беларусы, якія пражываюць на тэрыторыі Польшчы, кінутыя на волю лёсу, засталіся безабароннымі.
У сувязі з такой абстаноўкай Совецкі ўрад аддаў распараджэнне Галоўнаму камандаванню Чырвонай Арміі даць загад войскам перайсці граніцу іўзяць пад сваю абарону жыццё і маёмасць насельніцтва Заходняй Украіны і Заходняй Беларусі.
Адначасова Совецкі ўрад мае намер прыняць усе меры к таму, каб вызваліць польскі народ са злопалучнай вайны, куды ён быў увергнут яго неразумнымі кіраўнікамі, і даць яму магчымасць зажыць мірным жыццём.
Прыміце, пан пасол, запэўненні ў поўнай да Вас павазе.
Народны Камісар замежных спраў СССР В. Молатаў
Надзвычайнаму і Поўнамоцнаму Паслу Польшчы п. Гржыбоўскаму.
Польскае Пасольства, Масква.
17 верасня 1939 года.