Мова (Віктар Марціновіч) Страница 1 - Литвек

Віктар Марціновіч

Мова

墨瓦

Усе правы абаронены. Ніякая частка гэтага выдання не падлягае адлюстраванню, капіяванню, захаванню ў базах дадзеных альбо пошукавых сістэмах, распаўсюджванню любымі магчымымі сродкамі і спосабамі без папярэдняга пісьмовага дазволу праваўладальніка.

Аўтар выказвае падзяку МГА «Згуртаванне беларусаў свету “Бацькаўшчына”» і Грамадскай культурніцкай кампаніі «Будзьма беларусамі!», якія шмат зрабілі, каб «Мова» пашыралася і знаходзіла ўсё новых і новых прыхільнікаў.

Марціновіч, В.

Мова 墨瓦 / Віктар Марціновіч. — Мінск : Кнігазбор, 2014. — 264 с.

ISBN 978-985-7089-80-2.

Мінск, 4741 год па кітайскім календары. Часы Смутку скончыліся, надышла эра ўзвышэння Саюзнай дзяржавы Кітая і Расіі, бесклапотных уцехаў, шопінг-рэлігіі і cold sex’у. Аднак існуе Нешта, чаго ў гэтым грамадстве суцэльнага дабрабыту не стае як вады і паветра. Сентыментальны кантрабандыст Сярожа пад страхам смяротнага пакарання ўвозіць каштоўны скарб з-за мяжы і апынаецца пад пільным кантролем мінскага падполля, узначаленага кітайскай мафіяй пад кіраўніцтвам таямнічай Цёткі. Разам яны спрабуюць зламаць сістэму, у якой дабро і зло, асветнікі і злачынцы, каханне і спажыванне, вернасць і здрада памяняліся месцамі.

Ці можаце вы ўявіць Беларусь без Беларусі? Гэты раман — страшны сон пра будучыню, прадухіліць якую можна толькі ў лучнасці з тым скарбам, вакол якога і распачынаецца дзеянне гэтага лінгвістычнага баевіка.

…прычым любы падобны слоўнік,

якой бы ні была яго глыбіня,

уяўляе сабой код. Паколькі сама

нашая псіхея (як цяпер лічаць)

структураваная так, як мова.

Мала таго, чым глыбей мы апус-

каемся ў нетры чалавечай псіхікі,

тым болей разрэджанымі робяц-

ца прабелы паміж знакамі.

Ралан Барт. «Рыторыка вобраза»

ЧАСТКА ПЕРШАЯ

БАРЫГА¹

— Разумееш, гэта ўсё твар. Выраз, вочы, лоб. Вось глядзі, — я абапёрся на стойку і падаўся наперад, штурхануўшы куфаль, з якога долу пырснула піва, але падхапіў, не даў кульнуцца, не такі ўжо п’яны. — Дык вось. Зазірні ў мае блакітныя вочкі. Ці ты можаш дапусціць, што чалавек з такімі сумленнымі вачыма гандлюе наркотыкамі?

Бармен пасміхнуўся і паўтарыў за мной:

— На-лы-ко-ты-ка-мі. — Цяжкавата яму даецца гук «р». Мабыць, прыцеляпаў з кантонскага поўдня Кітая.

Я не ведаю, ці ён разумеў, што я балбачу. З кітайцамі наогул складана. Ніколі не ўцяміш, калі яны разумеюць, а калі толькі ўдаюць, што разумеюць. І пагатоў ніколі не прачухаеш, калі яны цябе не разумеюць, а калі толькі ўдаюць, што не разумеюць. Гэты выглядаў так, як і павінны выглядаць бармен у кітайскім бары пасярод Чайна-таўна Варшавы ў блаславёны наш год чатыры тысячы сямсот сорак першы (год Свінні). А выглядаў ён цалкам абыякавым. Апрануты быў у джынсы «Big Star» і пола «Le Coq», хаця тып ягонай асобы болей адпавядаў «Zara China». Верхні гузік на пола зашпілены. Дарэчы, ужо гэта мусіла мяне насцярожыць. Сцеражыцеся людзей з пола, зашпіленымі на ўсе гузікі.

Пайсці ў бар і насвінячыцца там півам — дакладна не тое, што варта рабіць адразу пасля таго, як закупіў прыблізна сто дозаў агульным коштам да сямі тысяч новых юаняў. І ўжо пагатоў гэта не тое, што варта рабіць перад тым, як скочыць у цягнічок дадому, дзе праз гадзіну — мытня, сабакі, «сабакі», сканеры і Дзяржнаркакантроль. Але ў мяне свае прыёмчыкі.

Да таго ж — традыцыя. Кожнага разу пасля паспяховага закупу я іду ўглыб Чайна-таўна і выпіваю два пераможныя куфлі піва. Гэтым разам куфляў, каб іх чорт узяў, выйшла крышачку болей за два. Вось і растрашчаўся.

— Як цябе зваць? — чацвёрты раз запытаўся я ў бармена.

— Іван. Ваня я! — Ён ветліва пасміхнуўся. Яны заўсёды кажуць, што яны — Вані, калі бачаць перад сабой рускага.

— А якое тваё сапраўднае імя?

Ён сказаў нешта, але я, як заўсёды, не змог нават паўтарыць, не тое што запомніць. Ды і навошта мне яго імя?

— Давай яшчэ адзін, цёмнага, — папрасіў я. Папярэдні куфаль неяк скончыўся — я нават і заўважыць не паспеў. Не, я кажу, не быў я п’яны! Раней пасля паспяховага закупу я ішоў да туркаў і паліў кальян з добрым ганджубасам. Варшава стала значна прывабнейшай пасля таго, як траву ў ёй дазволілі, а кебабы — забаранілі. Але кальяны тыя, кажуць, шкодныя для здароўя. Дык займеў, бачыце, звычку адзначаць півасікам.

Вы можаце спытацца ў мяне: ці я хоць каштаваў калі тое, чым гандлюю? Няма дурных! Дый Дзяржнаркакантроль пазнае наркота адразу ж. Гэта накладае адбітак. Калі вы ў тэме, зразумееце. Калі не — з вамі і размаўляць няма пра што.

— Твар, ён жа… — працягнуў я размову з барменам, якой той, здаецца, са мной не вёў. — Ён жа ўбірае ў сябе ўсё, што робіш. Вось, бачыш ты, я тут піва насмактаўся. Добры фізіягнаміст адразу схільнасць да піва па маім мардаглядзе пабачыць. А там жа такія фізіягнамісты! — я з павагай пахітаў галавой.

Кітаец настолькі страціў цікавасць да маіх разваг, што павярнуўся да Net-візара, па якім ішло ці то ток-шоу, ці то прагноз надвор’я — гэта ў кітайскім вяшчанні заўсёды складана зразумець. Я крытычна агледзеў сябе ў люстры, што месцілася за стойкай кнайпы. Тып асобы — «Marks&Spenсer» з лёгкім дотыкам рамантыкі «Tommy Hilfiger». Сталёвыя вочы. Па-юначы ружовыя шчокі. Ці то студэнт апошніх курсаў, ці то малады выкладчык. Магчыма — пастар-пачатковец у храме «Boss Hugo Boss». А можа — гандляр у буціку. Карацей, шэраг асацыяцый складаецца выключна з пазітыўных, прывабных прафесій, карысных для грамадства. Галоўнае не пасміхацца. Усмешачка ў мяне, кажуць, як у занадта разумнага чалавека. А гэта да блакітных вочак і ружовых шчочак не пасуе.

— Вось што. Тварам я падобны да выдатніка! Я гэта ведаю. Яны гэта ведаюць. На мытні яны пабачаць твар добрага, чыстага чалавека, які праз нясхільнасць да алкаголю добра нажлукціўся ў ваўскай піварні — ну што ж, можна зразумець. У іхнім свеце так робяць. А хто насамрэч знаходзіцца перад імі — застанецца між мной і табой. Разумееш, Ванечка, твар — мой асноўны актыў у жыцці! Бо, калі што, на першым жа кардоне загрымлю! А ты кажаш… «Ванечка» працягваў мяне ігнараваць, і мне захацелася прыцягнуць ягоную ўвагу.

— За ўсё жыццё, Ваня! Ні разу не трапіў! А езджу праз кожныя тры-чатыры месяцы апошнія пяць гадоў. Ні разу! — тут я раптам зразумеў, што зараз абасцуся. Чорт бы яго