анкерная вілачка. Поруч — перавес баланса. Наша аперацыя — праўка валаска і баланса. Далей — змазка. Пасля змазкі — стрэлкі…

Зоя старалася зразумець і запомніць, што гаварыла Рэня, аднак, словы, якія яна чула першы раз, здавалася, не толькі запомніць, але і выгаварыць было цяжка. Рэня, напэўна, заўважыла збянтэжанасць на Зоіным твары, бо ўсміхнулася.

— Спачатку гэта ўсім здаецца вельмі складаным,— спагадліва сказала яна,— але пасля вы ўсё зразумееце. Будзеце тэхмінімум праходзіць. А цяпер я вас з нашай аперацыяй пазнаёмлю. Вось гэты пінцэт для праўкі валаска. Гэты — для праўкі баланса. А гэта — ляўцыркуль,— адзін за адным брала яна ў рукі інструменты, якія нядаўна дастала з шуфлядкі.— А вось баланс,— паказала Рэня на жоўтае колца.— А гэта сам валасок. Ад таго, ці правільна пастаўлены валасок з балансам, залежыць ход гадзінніка. Разумееце?

Гэта было зразумела. Што такое пінцэт — Зоя ведала, а ляўцыркуль — хоць і смешнае слова, а запомніць яго лёгка. Варта толькі да знаёмага слова цыркуль дабавіць «ляў».

— Баланс з валаском правіцца ў ляўцыркулі,— тлумачыла Рэня,— так што спачатку вы будзеце трэніравацца, як устаўляць баланс у ляўцыркуль.

Спрытна падчапіўшы баланс з прымацаваным да яго валаском і на сваім ляўцыркулі паказаўшы, як трэба ўстаўляць яго, Рэня паклала жоўтае колца перад Зояй.

Рэня ўсё рабіла вельмі лёгка і проста, і Зоя вырашыла, што паўтарыць усё гэта ёй будзе зусім не цяжка. Але калі ўзяла яна ў рукі пінцэт і ляўцыркуль, то збянтэжылася. Рукі былі нейкія няўклюдныя, няспрытныя, як граблі. Пінцэт у руцэ дрыжаў, і нават падняць баланс было не вельмі проста. А калі яна нарэшце падняла яго і пачала ўстаўляць у ляўцыркуль, акуратненькая чорная спружынка валаска ператварылася ў заблытаны, пакамечаны скрутачак.

Зоя разгубілася.

— Нічога, нічога,— супакойвала яе Рэня.— Вось вам другі баланс.

Але і другі баланс Зоя сапсавала.

Увесь першы дзень яна толькі і рабіла, што спрабавала ўстаўляць баланс у ляўцыркуль, але ў канцы дня не ўмела гэтага рабіць, як і ў пачатку.

Дахаты Зоя пайшла невясёлая.

2

Ішоў час. Скончыўся яшчэ адзін рабочы дзень, і дзяўчаты шумнаю гурбою пакідалі цэх. У белых халатах, у белых марлевых касынках, яны, неяк падобныя адна на адну, нагадвалі чараду белых лебедзяў. Але вось паскідалі халаты і касынкі, апранулі якая паліто, якая плашчык і адразу зрабіліся зусім розныя. Дзяўчаты разыходзіліся, спяшаліся дахаты.

Рэня ішла адна. Сяброўкі Валя і Люба засталіся выпускаць насценную газету, а ў яе сёння былі заняткі ў інстытуце.

Наперадзе Рэня ўбачыла сваю новую вучаніцу Зою. Яе абміналі шумныя групкі дзяўчат, а яна ішла, як здалося Рэні, самотная, невясёлая.

Рэня разумела, што Зоі цяжка на рабоце. Кожную раніцу яна садзіцца на сваё крэсла за канвеерам такая свежая, акуратная, а пад канец дня шчокі яе бляднеюць, касынка спаўзае набок, з-пад яе выбіваюцца валасы. А цяпер, здалёк, Зоя здалася Рэні зусім дзяўчынкаю, дзіцем. Можа такою рабіла яе вельмі кароценькае блакітнае паліто, а можа і ўся постаць, самотная і разгубленая. I хоць сама Рэня была ўсяго на тры гады старэйшая за Зою, яна адчула сябе раптам дарослым чалавекам, ёй захацелася дагнаць Зою і сказаць дзяўчыне нешта добрае, спагадлівае. I наогул Рэня не разумее, чаму ў яе да гэтай дзяўчыны ўзнікла нейкае асаблівае пачуццё. Зоя — трэцяя яе вучаніца. Ранейшыя таксама прыходзілі на завод пасля дзесяцігодкі. I ў іх на першым часе нічога не атрымлівалася, і тыя пакутавалі, але да іх Рэня ставілаея звычайна. А гэта…

Рэня паскорыла крок, але тут падышоў тралейбус, Зоя падбегла і ўскочыла ў яго. Рэні не трэба было ехаць на тралейбусе, яна жыла недалёка, у інтэрнаце. «Скажу Валі і Любе, калі будуць браць білеты ў кіно, хай возьмуць і на Зою»,— падумала яна.

Чым бліжэй падыходзіла Рэня да інтэрната, тым менш думала пра завод, пра Зою. Перад вачыма ўсплываў столік — маленькі жоўты падрапаны столік, які стаіць пры ўваходзе ў інтэрнат і ля якога заўсёды сядзіць цётка Феня.

Рэні так і ўяўляўся белы канверт на гэтым століку — ліст ад Юры. Можа, ліст ужо ляжыць там, і на яго ўсе абыякава пазіраюць. I толькі Рэня аж засвеціцца з радасці, убачыўшы гэты канверт і адразу пазнаўшы яго, нават не разгледзеўшы яшчэ на ім свайго прозвішча.

Рэня зноў паскарае хаду, адным рыўком адчыняе дзверы.

Ляжыць… Вядома, ляжыць! Ах, Юра, як добра… Каб ты ведаў, якая гзта радасць — атрымаць ад цябе ліст! Схапіць яго і бегчы па лесвіцы ў пакой, прымасціцца ў куточку, нецярпліва распячатаць, дастаць некалькі лісткоў, спісаных тваім прыгожым, дробным почыркам, і чытаць іх. Прачытаць раз — скарэй, скарэй, каб хутчэй ведаць усё, пра што ты напісаў, а пасля перачытаць другі раз, ужо больш спакойна, думаючы над кожным словам. А потым перачытаць і трэці раз і, нарэшце, позна вечарам зноў дастаць твой ліст і яшчэ перачытаць яго, каб заснуць, ужо на памяць ведаючы кожны радок.

«Родная мая, любая,— пісаў Юра.— Лічу дні да нашай сустрэчы, хоць іх яшчэ вельмі і вельмі многа. Аж да зімовых канікул. Каб хутчэй ішоў час, імкнуся запоўніць яго з раніцы да вечара. А гэта мне няцяжка, бо работы багата. 3 самага пачатку года, як і казаў табе, узяўся за дыплом. Матэр’ялу ў мяне ўжо вельмі многа, так што хлопцы жартуюць, што я адразу хачу кандыдацкую дысертацыю напісаць.

Каб ты ведала, як хочацца хутчэй скончыць інстытут і паехаць працаваць. Калі я паступаў у інстытут, то тады яшчэ не разумеў, якая гэта паважаная, высакародная спецыяльнасць — быць інжынерам-мостабудаўніком. Я нават не ведаю, як табе растлумачыць, чаму я лічу гэту спецыяльнасць такою высакароднаю. Скарачаць адлегласць… падаваць руку людзям… не, не тое, не тое я адчуваю, калі думаю аб сваёй будучай спецыяльнасці, нейкія асаблівыя пачуцці поўнілі мяне, калі я сёлета быў на практыцы і ўжо нечым памагаў на будаўніцтве.

Але я ўсё пра сябе пішу. А як там твае справы? Ці думаеш ты так пра мяне, як я пра цябе? Я, ведаеш, цяпер гляджу на ўсе жаночыя гадзіннікі. А можа каторы — мінскі? Нядаўна ў нас тут, у інтэрнаце, збіралася кампанія і ў адной дзяўчыны я ўбачыў ваш гадзіннік. Паверыш, нібы прывітанне ад цябе атрымаў.

Часта думаю, як нялёгка табе і працаваць і вучыцца. Але ты вучобы не кідай. Час ідзе хутка. Я вось і не агледзеўся, як інстытут канчаю. Хоць ты і вельмі занятая, я буду прасіць, каб ты пісала мне і больш, і часцей. А пакуль усяго табе найлепшага, самы блізкі мой, самы дарагі чалавек. Цалую цябе моцна-моцна.

Твой Юра».

Рэня некалькі