болей. Яна таксама была блакiтная светла-блакiтная. Убачыўшы Карсана, яна зноў схавалася пад куст.

Боб зноў паглядзеў угору, спрабуючы ўцямiць, што ж там такое. Гэта не было падобна на дах, аднак мела форму купала. Яно мiгцела, i глядзець на яго было цяжка. Ды яно напэўна з усiх бакоў даходзiла да самай зямлi - да блакiтнага пяску.

Боб стаяў недалёка ад цэнтра купала. Да блiжэйшай сцяны - калi гэта сцяна - было метраў сто. Над плоскай паверхняй пяску як быццам было перакулена нейкае блакiтнае паўшар'е метраў 250 у акружнасцi.

I ўсё было блакiтнае, акрамя аднаго прадмета. Каля далёкага боку круглай сцяны ляжала нешта барвовае. Гэта быў амаль правiльны шар дыяметрам каля метра. Ён быў занадта далёка, каб яго можна было ясна разгледзець у гэтым блакiтным мiгценнi. I ўсё-такi Карсан чамусьцi здрыгануўся.

Ён выцер пот з iлба тыльным бокам рукi.

Што гэта, кашмар? Гэтая гарачыня, гэты пясок, гэтае цьмянае адчуванне жаху пры адным позiрку на барвовы шар?

Сон? Не можа быць: у час касмiчнага бою не засынаюць.

Смерць? Немагчыма: калi бяссмерце i iснуе, то ў iм не можа быць гэтага недарэчнага блакiтнага пяску, блакiтнай гарачынi i барвовага жаху.

I тады ён пачуў голас.

Ён пачуў яго не вушамi - голас загучаў усярэдзiне яго галавы. Ён iшоў нiадкуль i адусюль.

"Падарожнiчаючы ў прасторы i часе, - звiнела ў яго ў мозгу; - я выявiў дзве цывiлiзацыi, гатовыя пачаць вайну, якая б знiшчыла адну з iх i настолькi аслабiла б другую, што яна непазбежна рэгрэсавала б i ўжо нiколi не выканала б свайго прызначэння, а распалася б i вярнулася ў пыл, з якога яна ўзнялася. Ды гэтага не павiнна здарыцца".

"Хто... ты?" - Карсан не сказаў гэтага ўголас, але пытанне ўзнiкла ў яго ў мозгу.

"Ты не зможаш гэтага правiльна зразумець. Я... - голас замоўк, як быццам шукаў у мозгу Карсана слова, якога там не было, якога ён не ведаў. - Я - вынiк эвалюцыi цывiлiзацыi такой старажытнай, што яе ўзрост нельга выказаць зразумелымi табе словамi. Цывiлiзацыi, што злiлася ў адзiнае цэлае, якiм можа стаць i твая прымiтыўная цывiлiзацыя... - зноў паўза, падшукванне слова, праз доўгi час. Такiм могуць стаць i тыя, каго ты называеш Прышэльцамi. Таму я i ўмяшаўся перад пачаткам бiтвы, гэткай роўнай, што вынiкам яе будзе знiшчэнне абедзвюх цывiлiзацый. Адна з iх павiнна выжыць. Выжыць, каб развiвацца далей". "Адна, - падумаў Карсан. - Мая цi..." "У маiх сiлах спынiць вайну, паслаць Прышэльцаў назад, у сваю галактыку. Але яны ўсё роўна вернуцца або вы рана цi позна iх знойдзеце. Толькi пастаянным умяшаннем мог бы я прадухiлiць узаемнае знiшчэнне, але я не магу застацца. Таму я вырашыў умяшацца цяпер. Я цалкам знiшчу адзiн флот без нiякiх страт для другога. Так адна з цывiлiзацый зможа выжыць".

"Кашмар. Вядома, гэта кашмар", - падумаў Карсан. Але ён ведаў, што гэта не кашмар.

Усё гэта было занадта бязглузда, занадта неверагодна, каб не адбывацца на самай справе.

Ён не адважыўся задаць пытанне - якi? Але яго думкi задалi гэтае пытанне самi.

"Выжыве мацнейшы, - сказаў голас. - Гэтага я не магу - i не стаў бы мяняць. Я проста ўмешваюся, каб гэта была сапраўдная, а не... - зноў паўза, а не Пiрава перамога, каб цывiлiзацыя, што пераможа, не была ёю зламана.

Я выбраў двух iндывiдуумаў - цябе i Прышэльца. Я бачу, што ў вашай старажытнай гiсторыi, гiсторыi мiжнацыянальных войнаў, вядомыя паядынкi памiж прадстаўнiкамi плямёнаў, якiя вырашалi зыход барацьбы.

Табе i твайму працiўнiку трэба будзе вытрымаць паядынак. Абодва вы голыя i бяззбройныя, абставiны аднолькава незнаёмыя абодвум, аднолькава непрыемныя абодвум. Час не абмежаваны - тут няма часу. Адзiн з вас пераможа. Яго цывiлiзацыя выжыве".

- Але... - Карсан сам не ведаў, што ён хацеў сказаць, але голас адказаў:

"Гэта справядлiва. Умовы такiя, што вырашыць не выпадковая фiзiчная перавага. Памiж вамi бар'ер. Ты зразумееш. Розум i мужнасць будуць важнейшыя за сiлу. Асаблiва мужнасць - воля да жыцця".

- Але пакуль гэта будзе адбывацца тут, нашы касмалёты...

"Не, вы ў iншым часе, iншай прасторы. Пакуль вы тут, у вядомым вам свеце час стаiць на месцы. Я бачу, ты думаеш, цi на самай справе ўсё гэта iснуе. I так i не. Але для цябе цяпер гэта iснуе сапраўды. I калi ты памрэш, ты памрэш сапраўды. А твая смерць будзе канцом усёй вашай цывiлiзацыi. Цяпер ты ведаеш дастаткова".

I голас змоўк.

Карсан зноў застаўся адзiн. Не, не адзiн - ён узняў вочы i ўбачыў, што той барвовы прадмет, той страшны шар, якi, як ён цяпер ведаў, i ёсць Прышэлец, коцiцца да яго.

Коцiцца.

У яго як быццам не было нi рук, нi ног, нiякiх вонкавых прыдаткаў. Ён кацiўся па блакiтным пяску, як кропля ртуцi. А перад iм нейкiм чынам шырылася, паралiзуючы, хваля галавакружнай, дурманлiвай, страшнай нянавiсцi.

Карсан азiрнуўся. За некалькi футаў ад яго ў пяску ляжаў камень - адзiнае, што магло сысцi за зброю. Камень быў невялiкi, але з вострымi краямi, як у асколка крэменю. Ён i падобны быў на блакiтны крэмень.

Карсан схапiў камень i прыгнуўся, гатовы адбiць напад. Працiўнiк наблiжаўся - ён рухаўся хутчэй, чым мог бы бегчы Карсан.

Не было калi думаць пра тое, як змагацца з iм, ды i як можна было загадзя ўявiць сабе змаганне з iстотай невядомай сiлы, невядомай будовы, з невядомымi прыёмамi барацьбы?

Дзесяць метраў. Пяць. I тут яно спынiлася.

Правiльней, яго штосьцi спынiла. Яго пярэдняя частка раптам стала пляскатай, нiбыта яно наткнулася на невiдочную сцяну. Яно нават адскочыла назад.

Потым яно зноў пакацiлася ўперад, ды ўжо павальней, асцеражней. I ў тым самым месцы зноў спынiлася. Паспрабавала ў iншым месцы - i таксама спынiлася.

Памiж iмi быў нейкi бар'ер. I Карсан успомнiў: "Справу вырашыць не выпадковая фiзiчная перавага. Памiж вамi бар'ер".

Гэта, вядома, нейкае сiлавое поле. Не поле Нетцы, вядомае на Зямлi: яно свяцiлася i патрэсквала. Гэтае было невiдочнае i не выдавала нiякiх гукаў.

Бар'ер iшоў ад аднаго краю перакуленага паўшар'я да другога. Карсану не давялося самому ў гэтым пераканацца - гэта зрабiў Прышэлец. Ён бокам пракацiўся ўздоўж бар'ера i не знайшоў праходу.

Карсан ступiў паўтузiна крокаў уперад, выцягнуўшы перад сабой левую руку, i нарэшце дакрануўся да бар'ера. Ён быў гладкi, пругкi, падобны болей на гуму, чым на шкло. Цёплы навобмацак, але не цяплейшы за пясок пад нагамi. I ён быў зусiм нябачны, нават зблiзку.

Ён кiнуў камень i налёг на бар'ер абедзвюма рукамi. Бар'ер як быццам крыху падаўся. Але не больш, нават пасля таго, як Карсан навалiўся на яго ўсёй сваёй вагою. Гэта было падобнае на сталь, пакрытую слоем гумы. Да нейкай мяжы пругкасць, а далей - несакрушальная цвёрдасць.

Ён прыўзняўся на наскi, але там, куды ён мог дацягнуцца, быў бар'ер.

Прышэлец, дакацiўшыся да краю арэны, вяртаўся. У Карсана зноў закружылася галава, яму стала моташна, i ён адступiў ад бар'ера. Але Прышэлец не спынiўся.

А цi далёка iдзе бар'ер унiз. Карсан устаў на каленi i