Литвек - электронная библиотека >> Даниил Иванович Хармс >> Детская проза и др. >> Па-першае і па-другое >> страница 2
чалавек сказаў, і паехалі. І ўсім добра. І ўсе мы песні насвістваем.

Па-шостае, прыехалі мы да вялікага возера. Бачым, ля берагу човен стаіць. “Ну што, паедзем на чоўне?” – сказаў Пецька. Я з Пецькам добра ў чоўне ўсеўся, а вось доўгага чалавека з цяжкасцю пасадзілі. Скурчыўся ён увесь, каленкі да самага падбароддзя падняў.

Маленькі чалавек недзе пад лавай сеў, а вось аслу месца дык і не засталося. Калі б яшчэ доўгага чалавека ў човен не саджаць, тады можна было б і асла пасадзіць. А ўдвох не змяшчаюцца. “Вось што, – кажа маленькі чалавек, – ты, доўгі, уброд ідзі, а мы асла ў човен пасадзім і паедзем”. Пасадзілі мы асла ў човен, а доўгі чалавек уброд пайшоў, ды яшчэ і наш човен на вяровачцы пацягнуў. Асёл сядзіць, зварухнуцца баіцца – відаць, упершыню ў човен трапіў. А астатнім добра. Едзем мы па возеры, песні свішчам. Доўгі чалавек цягне наш човен і таксама песні спявае.

Па-сёмае, выйшлі мы на другі бераг, бачым – стаіць машына. “Што ж гэта можа быць?” – кажа доўгі чалавек. – “Што гэта?” – кажа маленькі чалавек. “Гэта, – кажу я, – машына”. – “Гэта машына, на якой мы зараз і паедзем”, – кажа Пецька. Пачалі мы ў машыне рассаджвацца. Я і Пецька ля стырна селі, маленькага чалвека спераду на ліхтар пасадзілі, а вось доўгага чалавека, асла і човен ніяк не маглі ў машыне размясціць. Паклалі мы човен у машыну, у човен асла паставілі – і ўсё было б добра, толькі доўгаму чалавеку месца няма. Пасадзілі мы ў машыну асла і доўгага чалавека – човен няма куды падзець.

Мы зусім разгубіліся, не ведалі нават, што рабіць, ды маленькі чалавек параіў: “Няхай, – кажа, – доўгі чалавек у машыну сядзе, а асла да сябе на калені пакладзе, а човен рукамі над галавой падыме”. Пасадзілі мы доўгага чалавека ў машыну, на калені яму асла паклалі, а ў рукі далі човен трымаць. “Не цяжка?” – спытаў маленькі чалавек. – “Не, нічога”, – кажа доўгі. Я завёў рухавік, і мы паехалі. Усім добра, толькі маленькаму чалавеку спераду на ліхтары сядзець нязручна, куляе яго ад трасяніны, як ваньку-ўстаньку. А астатнім нічога. Едзем мы і песні насвістваем.

Па-восьмае, прыехалі мы ў нейкі горад. Паехалі па вуліцах. На нас народ глядзіць, пальцамі паказвае: “Гэта што, – кажа, – у машыне дубіна якая сядзіць, сабе на калені асла пасадзіў і човен рукамі над галавой трымае. Ха! ха! ха! А спераду вунь які на ліхтары сядзіць. Ростам з вядзерка! Во як яго ад трасяніны куляе! Ха! ха! ха!” А мы пад'ехалі проста да гасцініцы, човен на зямлю паклалі, машыну паставілі пад навес, асла да дрэва прывязалі і клічам гаспадара. Выйшаў да нас гаспадар і кажа: “Што вам трэба?” – “Ды вось, – кажам мы яму, – ці можна ў вас пераначаваць?” – “Можна,” – кажа гаспадар і вядзе нас у пакой з чатырма ложкамі. Я і Пецька леглі, а вось доўгаму чалавеку і маленькаму ніяк не легчы. Доўгаму ўсе ложкі закароткія, а маленькаму няма на што галаву пакласці. Падушка вышэйшая за яго самога, і ён мог толькі стоячы да падушкі прыхіліцца. Але паколькі мы вельмі стаміліся, то леглі і неяк заснулі. Доўгі чалавек проста на падлозе лёг, а маленькі ўвесь на падушку ўзлез ды так і заснуў.

Па-дзевятае, прачнуліся мы зранку і надумалі далей дарогу працягваць. Тут раптам маленькі чалавек і кажа: “Ведаеце што? Досыць нам з гэтым чоўнам і машынай цягацца. Хадзем лепей пешкі”. – “Пешкі я не пайду, – сказаў доўгі чалавек, – пешкі хутка стомішся”. – “Гэта ты, дзяцюк такі, стомішся?” – засмяяўся маленькі чалавек. – “Канечне, стамлюся, – сказаў доўгі, – вось бы мне сякога-такога каня пад сябе знайсці”. – “Які ж табе конь падыходзіць? – уткнуўся Пецька. – Табе не каня, а слана трэба”. – “Ну, тут дык слана не дастанеш, – сказаў я, – тут не Афрыка”. Толькі я гэта сказаў, раптам чуем на вуліцы брэх, шум і крыкі. Паглядзелі ў акно, бачым – вядуць па вуліцы слана, а за ім народ валіць. Ля самых слановых ног бяжыць маленькі цюцька і брэша на ўсю моц, а слон ідзе спакойна, ні на каго ўвагі не звяртае. “Вось, – кажа маленькі чалавек доўгаму, – вось табе акурат і слон. Сядай і едзь”. – “А ты на цюцьку сядай. Якраз па тваім росце”, – сказаў доўгі чалавек. – “Праўда, – кажу я, – доўгі на слане паедзе, маленькі на цюцьку, а я з Пецькам на асле”. І пабеглі мы на вуліцу.

Па-дзесятае, выбеглі мы на вуліцу. Я з Пецькам на асла сеў, маленькі чалавек ля брамы застаўся, а вялікі за сланом пабег. Дабег ён да слана, заскочыў на яго і да нас павярнуў. А цюцька ад слана не адстае, брэша і таксама да нас бяжыць. Толькі да брамы дабег, тут маленькі чалавек злаўчыўся і скокнуў на сабаку. Так мы ўсе і паехалі. Спераду доўгі чалавек на слане, за ім я з Пецькам на асле, а адзаду маленькі чалавек на цюцьку. І ўсім нам добра, і ўсе мы песенькі насвістваем.

Выехалі мы з гораду і паехалі, а куды прыехалі і што там з намі здарылася, пра гэта мы вам наступным разам раскажам.


***
І
Аднойчы леў, слон, жырафа, алень, страус, лось, дзікі конь і сабака паспрачаліся, хто з іх хутчэй за ўсіх бегае.

Спрачаліся, спрачаліся і ледзь не пабіліся.

Пачуў Грыша Апельсінаў, што звяры спрачаюцца, і кажа ім:

– Эх вы, дурныя звяры! Дарма вы спрачаецеся! Вы лепей наладзьце спаборніцтва. Хто першы вакол возера аббяжыць, той, значыць, і бегае хутчэй за ўсіх.

Звяры згадзіліся, толькі страус сказаў, што ён не ўмее вакол возера бегаць.

– Ну і не бегай, – сказаў яму лось.

– А вось і пабягу! – сказаў страус.

– Ну і бяжы! – сказала жырафа.

Зверы пашыхтаваліся ў шэраг, Грыша Апельсінаў махнуў сцягам, і звяры пабеглі.


ІІ
Леў некалькі разоў скокнуў, стаміўся і пайшоў пад пальмамі адпачыць.

Астатнія звяры далей бягуць. Наперадзе страус нясецца, а за ім лось і жырафа.

Вось страус спужаўся, каб яго жырафа і лось не абагналі, павярнуў да іх галаву і крыкнуў:

– Гэй, слухайце! Давайце з возера ўсю ваду вып'ем! Усе звяры вакол возера пабягуць, а мы проста па сухім дне ўпоперак пабяжым і раней за ўсіх прыбяжым!

– І праўда! – сказалі лось і жырафа, спыніліся і пачалі ваду з возера піць.

А страус падумаў сабе:

– Вось дык дурні! Няхай яны ваду п'юць, а я далей пабягу.

І страус пабег далей, ды толькі забыў галаву павярнуць і, замест таго, каб наперад бегчы, пабег назад.


ІІІ
А лось і жырафа пілі, пілі, пілі, пілі, урэшце жырафа кажа:

– Я больш не магу.

І лось кажа:

– Я таксама больш не магу.

Пабеглі яны далей, ды ўжо хутка бегчы не могуць. Так іх ад вады разнесла.

А слон убачыў гэта і давай смяяцца!

Стаіць і смяецца! Стаіць і смяецца!

А сабаку па дарозе блохі заелі. Сеў ён і давай часацца! Сядзіць і чэшацца! Сядзіць і чэшацца!

Так што першымі алень і дзікі конь прыбеглі.


IV
А слон усё стаіць ды смяецца, стаіць ды