- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- . . .
- последняя (24) »
ён зрабіў, каб гэткі мець прысуд?
Ці ж не хапіла б тым смутным вачам
Кахання безнадзейнага пакут.
Бо пры святле астрожных крат
Чужым здаваўся нават брат.
Нас разлучыў, скаваў ланцуг,
Але злучала сэрца, дух.
Нам забаронены былі
Акрасы неба і зямлі,
Ды вораг мову ўзяць не мог,
Яна лунала праз астрог.
Няхай на зоры ён грувасціць зоры,
Усё ж самотны ён,
спрадвечны дэспат.
Вы згінеце, як знізіцца цана!
Для вас жыццё шчаслівае — вайна.
.
Ад думкі той вам галава баліць,
Што бедны стане лепш на свеце жыць.
Лягчэй людзям, — тлумачыце вы нам, —
Калі ўсе грошы аддадуць панам.
Вось аб манархах, якія хочуць вайны:
Лепш меч на плуг табе перакаваць,
Лепш цаліну пустэльную ўзараць,
Ад рабства вызваліць народ лепш свой,
Чым кідацца туды сторч галавой.
Аб дыктатарах:
Гарачка ўлады кінулася ў кроў
Стваральнікаў вучэнняў і дактрынаў,
Правадыроў, паэтаў, дзеячоў.
І ўсе яны, вялізныя мужчыны,
Дурней за тых, каго дурыць павінны.
Зайздросцяць ім. О божа мой, чаму?
Каб чалавецтва глянула ў глыбіні
Такой душы, падобнай на турму, —
Не трэба славы ззяння век было б яму.
Аб рэвалюцыях:
Стаіла страсць у логвішчы дыханне,
Ды пройдзе час — паўстане гневу раць,
І права помсты, кары й даравання
І сёння не прымусіць нас чакаць.
А бадай вам цiкава было
Сёння ў вас свята, дзецi. Старэйшыя прынеслi вам падарунак, цудоўна выдадзеную кнiгу беларускiх народных казак. Малым пачытаюць гэтыя казкi бацькi, большыя — самi будуць чытаць i разглядаць малюнкi. I адразу ўстане перад вамi дзiвосны свет, дзе ходзяць каткi — залатыя лабкi, дзе воўк з сабакам — зусiм па-чалавечы — гарланяць на вяселлi песню, дзе ў балоце водзяцца смешныя дурнаватыя чэрцi. Мы, дарослыя, зайздросцім вам. Калісьці і мы смяяліся і заміралі, слухаючы казкі. А ў вас усё гэта наперадзе. Каму вы можаце падзякаваць за дарагі падарунак? Кнігу гэтую стваралі сотні людзей, маляваў для яе малюнкі дужа таленавіты мастак. Але перш за ўсё трэба дзякаваць безыменным людзям, якія прыдумалі гэтыя казкі і, праз вякі, данеслі іх да вас. Так, праз вякі. Пра рыбу, што праглынула пярсцёнак, людзі расказвалі тры тысячы год назад. Чалавек тады шмат чаго не разумеў і лічыў, напрыклад, што пад час зацьмення змей крадзе сонца. Таму і нельга казаць, што казка — байка і выдумка. Не зусім. Вось казка "Стары бацька". Яна ідзе з тых часоў, калі продкі нашы часта галадалі і таму ў час голаду адвозілі старых у лес. Дзікі звычай? Але казка гаворыць і аб тым, як ад яго адмовіліся, бо любілі бацькоў і зразумелі, што ўсім патрэбен іхні розум, што іх трэба шанаваць і даглядаць. Казка гаворыць аб высакароднасці і дабрыні і таму дарагая нам. Кніга не мяняецца, а вусныя казкі ўвесь час мяняліся. Бацькі расказвалі іх дзецям, тыя — сваім дзецям. Нешта забывалі, нешта прыдумвалі, каб лепей. А паколькі забываецца горшае — казка рабілася ўсё лепшай і стала для нас узорам. Нямногія пісьменнікі могуць пісаць лепей. А таму казкі любяць усе: і малыя і старыя. Пра казку — ведайце — пішуць навуковыя кнігі. Праўда-праўда.