Литвек - электронная библиотека >> Уладзімір Сямёнавіч Караткевіч >> Историческая проза и др. >> Кніга першая. Выйсце крыніц >> страница 106
пяцьдзесят. Значыць, шум млынавога кола заглушыла сцяна дажджу.

Сцежка, па якой яны выехалі да адрыны, мела працяг на другі бок. Тут адно рзгалінаванне яе ішло да млына, а другое знікала ў лесе. І на скрыжаванні… ён заўважыў гэта пры другім усплёску маланкі… стаялі два чалавекі. Высокая жанчына ў чорнай хусціне і стары ў белым, па ўсім відаць — жабрак.

Вада залівала ўсё між стваламі, і калі наступная маланка секанула цемру, усё між дрэў і на паплаўцы ўспыхнула. Нібы зямлю залілі расплаўленым срэбрам.

Стары стаяў, прыкрыўшы крысом світкі ліру. Доўгія вусны падалі ніжэй барады.

"Дзе гэта мы? — падумаў Алесь. — Няйначай, гэта Паківачоў млын".

— Пойдзеш гэтай сцежкай, — сказала жанчына ўладна. — Берагам Папараці зараз нельга. Там дзве кладкі нізкія. Іх заліло. Ды тут нават бліжэй. Праз гадзіну выйдзеш да Дняпра.

І паказала рукою ў нетры.

— Бывай і прабач. Справа пільная. Лапаты цябе і сагрэюць, і накормяць, і адплацяць за ўсё. Ды я не забуду. Не першы раз, дзякуй богу, памагаем.

— Але ж.

— Баркалабаўскім, калі будзеш там, перадай: хадзіць пакуль не трэба. Скажы: воўчыя красы ў жніўні… А Лапатам скажы: на пэўнай хароміне хутка чырвоны Будзімір заскача, шэранькага Варгана да кучаравых божых авечак пусціць.

— Добра.

— Таму што, перадай, той, хто трэба, уцёк. З таго месца ўцёк, дзе людзі шышкі ядуць, а ў бочцы плаваюць… Ну, ідзі.

Жанчына тройчы пацалавалася з жабраком. Наступны ўсплёск азарыў белую постаць, што ўваходзіла ў лес, і чорную вялікую постаць жанчыны, якая прамавала да млына…

Алесь вярнуўся на сваё месца і, прытуліўшыся да Майкі, пачаў думаць. Некуды зніклі і жах, і насланнё. Ён проста адчуваў яе побач з сабою, слухаў яе ціхія ўздыхі і баяўся за яе, бо адчуваў, што вакол пануе небяспека, што ў гэтым лесе і гэтым млыне пануе, жыве і крадзецца да адрыны нешта нядобрае і пагрозлівае. І ён баяўся за яе, бо адчуваў: яна па-новаму бязмерна дарагая яму. Стала такой пасля гэтай ночы жаху і наслання. Але ехаць адразу таксама было нельга. Яны нагоняць жабрака на лясной сцежцы, спудзяць яго і гэтых людзей, якія рыхтавалі нейкую сваю цёмную справу. А за сценамі дождж. Хочаш не хочаш, а трэба было ляжаць.

І ён ляжаў, не адчуваючы нічога, акрамя бязмернай пяшчоты і дабрыні, якія аж не змяшчаліся ў сэрцы.

А знадворку раскалваўся, трапятаў ва ўспышках, узнікаў і зноў паміраў у цемры, бурыўся свет.

…Дождж, здаецца, суняўся. Алесь разбудзіў Майку і, захутаную, падсадзіў яе на Касюньку.

Скіраваў коней на сцежку, на якой знік баркалабаўскі старац.

Яны ехалі доўга, бо Алесь увесь час стрымліваў коней. Але кожнай дарозе бывае канец, і ўрэшце лес скончыўся. Налева цурчала Папараць, а перад імі, далёка, трапяталі бліскавіцы ў чорных глыбінях Дняпра.

I тут, калi яны ўжо лiчылi, што ўратавалiся, неймавернай сiлы ўдар раскалоў неба над iхняй галавой. Аглушаныя, залiтыя сляпучым святлом, яны не разумелi, дзе яны i што з iмi. А калi расплюшчылi вочы — убачылi, што пярун кiнуў свой распалены молат проста ў вялiзны сухi дуб, якi стаяў ля дарогi, за нейкiя дваццаць крокаў ад iх.

Сухадрэвіна раскалолася ад верхавіны і амаль да кораня, расшчапілася трохі і асталася стаяць. А полымя заліло дрэва, нібы лаваю, і па расколіне паліўся ўгору паток агню. Чырвоны, плоскі, схаваны ў чорнай расколіне, ён нагадваў вадаспад, які бяжыць з падножжа на вяршыню скалы…

Раўло і цягнула да хмар. Плыла ў неба распаленая вогненная рака.

Канец першай кнігі

Примечания

1

Каліта.

(обратно)

2

Каросту.

(обратно)

3

Па старому, часоў унii, звычаю, якi амаль знiк у XIX ст., беларускiя паны аддавалi сыноў на "дзядзькаванне" (выхаванне) у сялянскiя сем'i.

(обратно)

4

Какалуша, iрга.

(обратно)

5

Пачынак — хата ў нечапаным лесе.

(обратно)

6

Смуткуючы — статуэтка Хрыста ў паставе роздуму.

(обратно)

7

Шнар — шрам.

(обратно)

8

Саквы — перамётныя сумы.

(обратно)

9

Гульня накшталт бабак.

(обратно)

10

Мой маленькi князь Загорскi! (франц.)

(обратно)

11

Усё добра! Усё добра, сынок! (франц.)

(обратно)

12

Жанчыны часам бываюць легкадумныя (франц.)

(обратно)

13

У чорных фарбах (франц.).

(обратно)

14

Шчыпец — пашча ў хартоў (паляўнiчы жаргон).

(обратно)

15

О, гэты маленькі сануля. Усе ўсталі, маленькія птушкі спяваюць госпаду сваю хвалу, ці не так? А ён спіць і не ведае, што ў ранняй гадзіны золата ў вуснах, ці не так? (ням.)

(обратно)

16

Вельмі добра. Ідзі ўмывацца, ідзі прывітацца з матуляй, ідзі прамыць божы твар, ды потым за кніжкі, калі князь не хоча застацца дурным князем, ці не так? (ням.).

(обратно)

17

А мне ўсё адно (літаральна: гэта мне каўбаса) (ням.)

(обратно)

18

Таму Герман Херуск, льву падобна, р-рынуў на аг-гіднага Вара, правадыра р-разбэшчаных рымлян. І Таўтабургскі лес стаў пол-лем нямецкай славы (ням.)

(обратно)

19

Выключна пікантна-вытанчаныя адпраўленні, вартыя сапраўды княжацкага недарасля, ёсць не ўпаванні ў ложку на самапраісцяканне, ці не так? (Парыдыйны стыль) (ням.)

(обратно)

20

Ільву падобна… Ці не так? (ням.)

(обратно)

21

Дастойная фрау… Шклянку шнапсу… (ням.)

(обратно)

22

Добры дзень, мадам (франц.)

(обратно)

23

Ён вельмі мілы (франц.)

(обратно)

24

Трэба, каб вы аслабанілі дом ад вашай прысутнасці (франц.)

(обратно)

25

Дзівосы гімнастыкі (франц.)

(обратно)

26

Ён дасціпны (франц.)

(обратно)

27

У парадным касцюме (іт.)

(обратно)

28

Кожнаму сваё… З прычыны (з'яўлення) гэтых старых тупіц? (франц.)

(обратно)

29

Зусім не з'яўлялася… (франц.)

(обратно)

30

З'явіцца тут на кароткі час (франц.)

(обратно)

31

Гальма — своеасаблівы тормаз.

(обратно)

32

Судна гандляроў рабамі.

(обратно)

33

Астравок ля заходняга берага Афрыкі. База арабаў — гандляроў рабамі.

(обратно)

34

Свет! Ганаровыя асобы! (франц.).

(обратно)

35

Наша немагчымае дзіця (франц.)

(обратно)

36

Адборнае кола (франц.)

(обратно)

37

Я не люблю грубага смеху