Абсяг (Рыгор Барадулін) Страница 2 - Литвек

Бацькаўшчына,

Дзедзіна,

Вырай смутку — спадчына,

Доляю адведзена,

Злом пералапачана.

Дзён сівое прадзіва

Ніткаю суроваю

На сцяжыну прадзеда

Памяць выкіроўвае.

Пойдзеш той сцяжынаю,

Як рачулкай плытнаю,—

Родны край з чужынаю

Ані пераблытаеш!

На сцэне «Лявоніхі» тупат спорны,

На сцэне полька канае ў гуле,

На сцэне ўборы маёй матулі

І песня яе —

Каларыт фальклорны.

І ў век нейлонавы,

Век маторны

Хачу, каб песню маёй матулі

І ўнукі ўнукаў маіх пачулі

Нe толькі са сцэны,

А ў хаце — блізкую —

Над ціхай калыскаю,

Над поўнай міскаю.

Позірк вымгліу туман стамлёны,

Скроні выбеліла асака.

Задрамаць не даюць страмёны

Хмарагрывага рысака.

Як завецца ён —

Лёсам,

Таланам

Ці адчаем маім?

Але

Толькі мчаць бы на ім,

Раззлаваным,

Дзень вітаць у крутым сядле.

Апантана жыццю адданы,

Мушу ўсё я прачуць спаўна,

Каб Яго Няўмольнасць

Загнаны

Час

Адчула мая спіна...

Запыталка-дражнілка

Былая,

Малая...

Пытаць навучыла

Бабуля Малання:

— Варона-старажона,

Ці была ты імасць?

— Была-была!..

Адказ немудроны.

Спытаць магчымасць

Была —

Сплыла...

Да бульбы варонай

Закраса — брусніцы.

Сарокай,

Варонай

Маленства прысніцца.

Маленства прысніцца,

Туга праясніцца.

За прасніцай мама —

Баліць паясніца.

Мне соладка спіцца,

Мяцеляцца спіцы.

Гудзе калаўрот —

Юных год

Калясніца...

Каб зноў тых

На год

Сто нагод

Падражніцца:

— Варона-старажона,

Ці была ты імасць?..

Лёд зялёны, сцюдзёны,

Кладку памяці вымасць

З нябіткага шкла.

Была...

Каб лісток —

Галýтай

Восень перастоіць.

Сек імжакай лютай

Сівер, як трастою.

Роспачлівы выбух

Белага застолля

У азёрных шыбах

Стоена застогне.

Маладая скруха

Перагаладае.

Вусцішна і глуха

Перад халадамі...

Не працэджан хмар сырадой.

Ці не купіны закурэлі?

Ступні сталі

Карой цвярдой —

Ад сырой зямлі закарэлі.

Пальцаў скручаныя карані

Намясіліся гною, гліны;

За сыноў

(Божа іх барані!)

Ногі матчыны

Мацалі міны.

Не да сноў —

Сны вяртаюць зноў

Допыты,

Катаванні,

Расстрэлы.

Паправодзіла ўсіх сыноў —

Аніводнага

Не сустрэла...

Не расце трава забыцця

Над балючым карчом —

Пад крэвам.

Захавальніца дрэва жыцця

Стала дрэвам...

Не мне чакаць лагод-выгод,

Калі пачну,

Як тыя знічкі,

Перабіраць ружанец год.

Не з мурагом падвялым брычкі,

Што не адчулі шпал пагонь,—

Мае гады —

Як электрычкі:

Скачу ў вагон,

Нібы ў агонь.

Мне не змяніць

Свой нораў,

Звычкі.

Хоць крыжам ляж на палатно,

Прамчацца свістам —

Ім лацно!—

Мае гады,

Як электрычкі...

Я ім не ўгароджваў загонаў.

Не цішыў разбег імклівы.

І зоры мелі за гонар

Дзядамі ўплесціся ў грывы.

Бакі не зазналі лейцаў,

Падкоў асцярогі — ногі.

За мной не хадзілі ўлегцы,

Цягнулі цяжар знямогі.

Я іх не кілзаў ніколі,

Сцярог ад абраз i тлуму.

Як некалі з князем —

Коней,

Са мной пахаваюць

Думы.

Хаця і запісваць

Анкета раіць

Па выбару

Родную мову...

Хто бацька, хто маці?

Умоўнасць старая!

Нашто ЭВМ

Звычкі нейкага краю?

Ссумуе — і лічба гатова!

Нязломнай прайшла

Праз катоўні, падвалы

Канкрэтна

Умоўная мова,

Во прагу да праўды

Трымала трывала,

Сяброў шанавала,

Сябе захавала,

Каб гордае, крэўнае слова

Крылата магло —

Без нападак і звадак! —

Світаць

На штандарах чырвоных,

Каб ленінскай веры.

Наказ без аглядак

Нашчадку свайму

Перадаць мог нашчадак

На зорных братэрскіх загонах.

...Стамлёны ад спрэчак,

Ласкавых прымусаў,

Народнага досціпу хрэснік —

«Как говорят у нас, белорусов..

Твардоўскі любіў падкрэсліць.

Не расшчодрыцца,

Не раздабухаецца —

Вёска скупая,

У ногі нікому не бухаецца,

Піцуе з відна да відна,

Вайна не вайна —

Вёска не адступае,

Адступаць няма куды.

Прымакамі

Урадлівыя дні з праснакамі,

З прысмакамі.

Спрадвеку драўляная,

Як і дрэвы, ў зямлю ўрасла.

Жыве яна

З хлебадайнага рамяства.

Не да прыхарошвання,

Не да хараства!

У вёскі такая

Сялянская ўхватка:

І пралля, і ткалля,

Ратайка й салдатка.

Град бобам,

Пот — градам.

* * *

* * *

* * *

* * *

Перад халадамі

Партызанская маці

* * *

* * *

Адказ анкеце

Вёска