- 1
- 2
Аляксандр Блок Дванаццаць
1.
Чорны вечар.
Белы снег.
Вецер, вецер!
На нагах не стаіць чалавек.
Вецер, вецер —
На ўсім божым свеце.
Завівае вецер
Белы сняжок.
Пад сняжком — лядок.
Золь, імжака.
Кожны хадок
Коўзаецца — ах, небарака!
Ад дому да дому —
Над вуліцай канат.
На канаце плакат:
“Уся ўлада Устаноўчаму сойму!”
Бабулька заходзіцца-плача,
Ніяк не ўцяміць, што значыць,
Навошта гэткі плакат бліскучы,
Такі кавалак — назола?!
Колькі-б выйшла для дзетак анучаў,
А кожны — босы і голы…
Бабулька, як курыца,
Перакулілася праз снежны ком.
— Ох, маці божая, заступніца!
Не жыццё ад бальшавікоў! ..
Вецер трывожны,
Не адстае і мароз.
І буржуй на раздарожжы
Затуліў каўнерам нос.
А гэта хто? — Даўгія космы,
Мармыча ў паўголаса:
— Здраднікі!
— Згубілі Расію!
То, мабыць, пісьменнік —
Вітыя.
А вось і даўгаполы —
Пад ветрам зморшчыў лоб.
— Што сёння невясёлы,
Таварыш поп?
Помніш, як бывала
пузам пёр упярод,
І крыжом зіяла
Пуза на народ?...
Вось пані ў каракулі
Да другой падвярнулася:
— Мы ўжо плакалі, плакалі…
Паслізнулася
І — гоп — расцягнулася!
Ай, ай!
Цягні, падымай!
Вецер гуляе
Рады і злы.
Падалы ўзбівае,
Падарожных косіць,
Рве, мне і носіць
Плакат угары
“Уся улада Устаноўчаму сойму”…
І словы даносіць:
… і ў нас быў сход, вядома…
… Вось у гэтым доме…
…Абгаварылі —
Пастанавілі:
На раз — дзясятку, на ноч — дваццаць пяць…
…І меней не з каго не браць…
… Хадзем спаць…
Позні вечар.
Пусцее вуліца.
Адзін валацуга
Сутуліцца,
Ды свішча вецер…
Гэй, нябожа!
Падыходзь —
Пацалуемся…
Хлеба!
Што наперадзе?
Праходзь!
Чорнае, чорнае неба.
Полымя сумнай злосці.
У грудзях занялося…
Чорная злосць, святая злосць…
Таварыш! Глядзі
Востра!
2
Гуляе вецер, мігціцца снег.
Ідуць дванаццаць чалавек.
Вінтовак чорныя рамні,
Наўкол — агні, агні, агні…
У зубах — цыгарка, стары картуз
На спіну-б трэба бубновы туз!
Свабода, свабода,
без крыжа святая!
Тра-та-та!
Халодна, таварыш, халодна!
— А Ванька з Кацькай у карчме…
— У панчосе керанкі ў яе!
— І Ванька грошаў мае шмат…
— Быў Ванька наш, а стаў салдат!
— Ну, Ванька, сукін сын, буржуй,
Маю пацалаваць спрабуй!
Свабода, свабода!
Бяз крыжа святая!
КацькаВаньку пацяшае —
Чым, чым пацяшае? …
Тра-та-та!
Наўкол — агні, агні, агні…
Аплеч ружэйныя рамні…
Рэвалюцыйны трымайце крок!
Не дрэмле вораг, пільнуе змрок!
Таварыш, стрэльбу ямчэй нясі!
Давай пальнём па святой Русі! —
Па ізбянай,
Па кандовай,
Ды па тоўстазадай!
Эх, эх, без крыжа!
3.
Як узяліся нашы хлопцы
У чырвон-гвардыі служыць,
У чырвон-гвардыі служыць —
Буйну голаву злажыць!
Эх ты, гора-горкае,
Салодкае жыццё!
Стрэльба аўстрыяцкая,
Падраны палітон!
Мы, на гора ўсім буржуям,
На увесь свет пажар раздуем,
На увесь свет пажар у крыві, —
Госпадзі, благаславі!
4.
Ўецца снег, ліхач крычыць,
Ванька з Кацькаю ляціць —
Елікстрычны ліхтарок
На аглобельцы…
Ах, ах, падай!...
У шынелі ён шалдацкай,
Не салдат, а нейкі фацат!..
Завівае чорны вус,
Ды закручвае,
Ды выкручывае…
Вось дык Ванька — гэта зух!
Вось дык Ванька — смелы рух!
Кацьку-дуру абымае,
Загаварывае…
Кацька слухае яго,
Зубкі ззяюць жамчугом…
Ах ты, Каця, мая Каця,
Таўстамордзенькая…
5.
У цябе на шыі, Каця,
Ад нажа майго рубец.
У цябе пад грудзьмі, Каця,
Знак пакінуў маладзец!
Эх, эх, паскачы!
Дня вясёлыя злічы!
У панскіх вопратках хадзіла, —
Пакрасуйся, пахадзі!
З афіцэрамі блудзіла —
Дык пацешся, паблудзі!
Эх, эх, паблудзі!
Сэрца лёдам халадзіць.
Помніш, Каця, афіцэра —
Галавы ён не знасіў…
Ці не ўспомніла, халера?
Ці забылася зусім?
Эх, эх, успамяні,
Спаць з сабою памані!
Гетры шэрыя насіла,
Ела панскі шакалад,
З юнкерам гуляць хадзіла —
З салдаццём цяпер пйашла?
Эх, эх, саграшы!
Будзе лепей на душы!
6.
…Ізноў насустрач угрунь імчыць,
Ляціць ліхач, ляціць, крычыць…
— Стой, стой!... Андруха, пераймай!
Пятруха, ззаду забягай!
Трах-тарарах-тах-тах-тах-тах!
Узвіўся ў неба снежны гмах…
Ліхач — і з Ванькам — наўцёк…
Яшчэ разок! Узводзь курок!...
Трах-тарарах! Ты будзеш знаць
З чужою дзеўкай як гуляць! …
Уцёк, зладзюга! Уцякай!
Назаўтра помсты ты чакай!
А Кацька мёртвая ляжыць,
І з раны кроў на снег бяжыць.
— Што, Кацька, рада? Ні гу-гу…
Ляжы ты, падла, на снягу!
Рэвалюцыйны трымайце крок!
Не дрэмле вораг, пільнуе змрок.
7.
І ізноў ідуць дванаццаць —
Толькі стрэльбы бразгацяць.
Твар у беднага забойцы
Пабялеў, бы ў мертвяка…
Праз сувеі снегавыя
Разагнаў трывожны шаг.
Хустку звіў вузлом на шыі —
Не апомніцца ніяк…
— Ты чаго такі маркотны,
Невясёлы стаў такі, —
Ці без Кацькі той
- 1
- 2