прыслухоўплючыся да кожнага самага нязначнага гуку. У суседняй вёсцы на станцыі Блужа былі немцы і паліцаі, і я баяўся, каб іхнія патрулі не паскочылі на мяне. Але ўсё абышлося добра. У момант праскочыў поле і апынуўся ў лесе. Тут я адчуваў сябе смела: было дзе схавацца.
Зямлянка знаходзілася ў яловым гушчары, ля балота, і была добра замаскіравана. Над уваходам у яе расла пышная маладая елачка, якая нічым не адрознівалася ад дзесяткаў другіх, раскіданых навокал. Адшукаўшы яе, я злёгку працягнууў за верхавінку раз, другі, трэці і прыслухаўся. У зямляцы пачулі, што нехта тузае за дрэўца — сігналіць. Праз некалькі секунд да маіх вушэй данёсся ледзь чутны голас:
— Хто там?
— Гэта я, Жэня,— прыпаўшы да зямлі, сказаў я.
Партызаны ведалі мяне. Праз хвіліну дзверы прыўзняліся, і я па прыступках спусціўся ўніз. У зямлянцы палілася жалезная печка, труба ад якой была працягнута пад зямлёй да самага балота. Перад печкай, на нарах, я ўбачыў Філіпскіх. Ён ляжаў на спіне і цяжка дыхаў. Вочы ў яго былі заплюшчаны.
— Лякарствы прынёс,— сказаў я і, зняўшы з сябе сумачку, падаў партызанам. Тыя вельмі ўзрадаваліся.
— Што будзем цяпер рабіць? — звярнуўся Красільнікаў да сваіх таварышаў.
— Трэба укол,— адказаў Мальцаў, паглядваючы на мяне так, быццам чакаў пацверджання ці згоды.
Да вайны мой бацька працаваў ветфельчарам. У час акупацыі ён дапамагаў раненым і хворым партызанам. Нядаўна яго арыштавалі і пасадзілі ў бабруйскі канцлагер. Да арышту ён часта рабіў уколы пры мне. I заўсёды гаварыў, што як цяжкае раненне, то для падтрымкі сэрца добра ўводзіць камфару. Тое самае мне казала і маці. Аб усім гэтым я і паведаміў партызанам. Тады Красільнікаў і Мальцаў асцярожна перавярнулі Філіпскіх на левы бок, знялі кашулю і зрабілі ўкол ніжэй левай лапаткі. Затым расцерлі ў шклянцы таблетку чырвонага стрэптацыду і ўлілі ў рот. За ўвесь гэты час хворы нават не адкрыў вачэй.
Дняваць я застаўся ў зямлянцы. Праўда, Мальцаў спачатку не згаджаўся. Ён баяўся, каб чаго дрэннага не здарылася са мною ў такі трывожны час.
— Ды і маці будзе хвалявацца,— казаў ён.
Але Красільнікаў заступіўся за мяне.
— Куды ты,— кажа,— пагоніш хлапца ў такую пару?
Мальцаў падумаў і згадзіўся. Я быў вельмі рады гэтаму.
— Кладзіцеся спаць, а я буду даглядаць камандзіра,— прапанаваў я.
— Добра,— усміхнуўся Мальцаў і для большай пэўнасці прызначыў аднаго партызана мне «ў памочнікі», як ён сказаў.
Партызаны пападалі на нары і хутка паснулі. Я сеў на табурэтку і ўважліва глядзеў на камандзіра. Калі ён пачынаў моцна храпці, я даваў яму нюхаць нашатырны спірт. Я вельмі баяўся, каб ён хаця не памёр.
Дзень прайшоў спакойна, і вечарам я накіраваўся дадому. Не паспеў пераступіць парог хаты, як маці кінулася распытваць, як там Філіпскіх. Я расказаў аб усім па парадку. Даведаўшыся, што за цэлы дзень ён не ўзяў нічога ў рот, маці захвалявалася яшчэ больш.
— Адпачні крыху, сынок, ды занясі яму што-небудзь з'есці. Возьмеш малака... У мяме там некалькі кавалкаў цукру захавалася...
Але адпачываць не было калі: я трывожыўся за жыццё камандзіра не менш, чым маці. Калі сцямнела, я ўзяў лякарствы, якія ў нас былі, матчын вузялок з ядою і зноў адправіўся ў лес.
Ноччу Філіпскіх стала лепш. Ён адплюшчыў вочы, павярнуўся да мяне і з цікавасцю спытаў:
— Жэня, чаго ты тут сядзіш?
— Вы ранены, і я даглядаю вас.
— А як ты трапіў сюды?
Я расказаў.
— А маці ведае пра гэта?
— Ведае. Яна сама паслала мяне, каб я занёс вам цукру і малака.
Камандзіру цяжка было гаварыць, ём часта моршчыўся і змаўкаў. Я разумеў гэта і прапанаваў выпіць малака. Ён згадзіўся. Я зняў з печкі кубак і падаў яму. Ён выпіў і спытаў, ці дома бацька. Я сказаў, што ён арыштаваны і сядзіць у бабруйскім канцлагеры. Філіпскіх цяжка уздыхнуў і сказаў:
— Ідзі дамоў і дапамагай маме.
...У наступную ноч я зноў прыйшоў у зямлянку. Камандзір на той час спаў, і я стаў чакаць. Калі ён прачнуўся, я падышоў да яго і сказаў:
— Мама прыслала вам мёду, масла і яек. Яна казала, каб вы пілі мёд з малаком. Гэта вам дужа карысна будзе.
— Я ўжо і пітво падрыхтаваў,— абазваўся Мальцаў, падаючы шклянку з жаўтаватай вадкасцю. Філіпскіх выпіў, усміхнуўся і весела сказаў:
— Адразу палепшала...
Мне прыемна і радасна было чуць гэтыя словы. Я ўпэўніўся, што Філіпскіх будзе жыць.
Калі я вярнуўся дадому, то ў хаце застаў бацьку. Глядзеў і не верыў сваім вачам. Худы, зарослы валасамі, нямыты, ён выглядаў старэй сваіх гадоў. Бацька расказаў, як яму жылося ў канцлагеры, як ён уцёк адтуль. Хоць бацька прыйшоў дахаты незаўважаны, але заставацца ў вёсцы яму было небяспечна. У тую ж ноч ён пайшоў у партызанскі атрад.
Праз некалькі дзён Філіпскіх пераправілі на другі бок ракі Свіслач, у лес, пад вёску Балочча. Там яго ўжо лячыў бацька, а я па-ранейшаму дастаўляў медыкаменты і харчы.
Прайшло яшчэ крыху часу, і Філіпскіх зусім паправіўся. Аднойчы ён з двума партызанамі заехаў да нас.
— Хопіць вам тут быць,— звярнуўся ён да мамы.— А то немцы як дазнаюцца, што бацька ўцёк, закатуюць.— А мне ён сказаў:
— Ну, Жэня, шчыра дзякую, што ты даглядаў мяне. Я ўсё жыццё буду памятаць твой учынак.
I ён даў мне на памяць невялікую прыгожую фінку. Гэта быў самы дарагі для мяне падарунак. Праз дзень я і мама былі ў атрадзе. За дапамогу, якую я аказаў у выратаванні Філіпскіх, мяне ўзнагародзілі медалём «За баявыя заслугі».
ЖЭНЯ БАЕШКА (1932 г.) г/п Мар'іна Горка, Мінская вобласць.
ЖЭНЯ БАЕШКА (1932 г.) г/п Мар'іна Горка, Мінская вобласць.
