Ён не даў дагаварыць:
— Валя, ты ўсё ведаеш пра мяне?
— Дзіва, увесь інстытут ведае,— з крыўдай сказала яна, не паднімаючы вачэй. Ён бачыў, як уздрыгвалі яе густыя чорныя вейкі. А на твары, як застыла, так і не раставала зацятасць і злосць.
— Напішы заяву і схадзі да дырэктара, можа, адновяць. I не адкладвай, не марудзь. Усяго найлепшага табе, я пайшла...
— Ты спяшыш? — ён заступіў ёй дарогу. — Дзе будзеш вечарам? —
Ён ведаў, што лезе сляпіцай у вочы, ведаў, што яна не пераможа сваю злосць, не падабрэе. I незнарок спытаў: — Ты прыйдзеш?..
Яна не даслухала, перабіла:.
— Нікуды я не пайду! Заўтра ў нас залік.
Косцю падумалася, што гэта была толькі адчэпка.
Косця зрабіў кепска, што згадзіўся пераздаваць экзамен Зарэку. Косця тады ўшчэнт раскрытыкаваў лекцыі Зарэкі. Ён нават сказаў, што такому выкладчыку не месца ў інстытуце.
— Выкладчык гісторыі рускай літаратуры не ведае, у якім годзе была напісана «Капітанская дачка»...
Воплескі заглушылі Косцевы словы.
Зарэка, пачырванеўшы да вушэй і ўгнуўшы галаву, выскачыў з прэзідыума. У зале запляскалі яшчэ мацней.
На другі дзень ён выклікаў Косцю ў дэканат. Яго тлусты чырвоны твар сцяўся ў злосці:
— Вы хуліган. Я не маю права трымаць вас у інстытуце. Можаце падаваць заяву на завочнае аддзяленне.
Косця марудзіў, не ведаючы, з чаго пачаць гаворку. Усё, што ён меўся сказаць, раптам перамяшалася, зблыталася. I ў гэтым зблытаным, ператасаваным матку думак ён ніяк не мог знайсці тую нітку, з якой і трэба было пачынаць гутарку з Зарэкам. Ад нервовасці, напружанасці трашчала, развальвалася галава, і ён са злосцю думаў, што вар’яцее...
За Косцю тады хадзіў прасіць цэлы курс, і ён застаўся ў інстытуце. Але не надоўга. Ён пасядзеў яшчэ дзве ночы над канспектамі, але Зарэка паўторна ў Косцевай заліковай кніжцы вывеў тлустае, каб было відаць, «нездавальняюча» і напісаў дакладную намесніку дырэктара.
...Косця, чырванеючы і бянтэжачыся, расказаў пра ўсё гэта дырэктару.
— Вы нешта многа тут нагаварылі. Ці праўда ўсё гэта? — дырэктар дастаў з кішэні насоўку, выцер губы і параіў: — Напішыце заяву Міхаілу Спірыдонавічу, ён разбярэцца.
«А вы?» — хацеў спытаць Косця, але не рашыўся. Не развітаўшыся, выскачыў за дзверы.
Як апынуўся ля інтэрната, Косця не памятаў, але быў рады, што трапіў не дадому, а сюды, на гэтую зацішную вуліцу, дзе горка пахла таполямі, сырасцю і яшчэ нечым прыемным, чым пахне заўсёды ў мяккі вясновы вечар.
Каля ганка інтэрната, збіўшыся ў купку, стаялі хлопцы і дзяўчаты, і яшчэ здалёк Манцэвіч пачуў голас Пецькі Жвіра і адразу здагадаўся, што маюцца быць танцы.
Вестыбюль быў яшчэ пусты і ціхі, але ў кутку на століку стаяла радыёла, і двое хлопцаў, нешта ладзячы, корпаліся ў ёй.
I ўжо на калідоры Косцю дагналі гукі вальса. Ці ад хараства гэтай музыкі, ці ад таго, што ён яшчэ здалёк на адным пакоі заўважыў чорны ромбік са знаёмай лічбай «17», — ужо нейкі вясёлы, узрушаны падышоў да гэтага пакоя. Пастукаў у дзверы і пачуў, як заходзіцца сэрца.
Здаецца, адказаў ласкавы звонкі голас: Валін. Косця з радасцю і страхам адчыніў дзверы. I ў той жа момант аслупянеў, жахнуўся, пачуўшы немы ўскрык. Дзяўчына, кінуўшы мыць падлогу, спешна абцягнула сукенку на круглыя ружовыя калені, падхапілася з месца і, знячэўку перавярнуўшы поўны тазік вады, схавалася за шафу.
— Не ідзіце далей! Я ж вам казала, што не можна...— нарабіла крыку дзяўчына, у спешцы, відаць, не пазнаўшы, хто зайшоў.
«Значыць, Валі няма...» — з крыўдай і шкадаваннем падумаў Косця, аглядаючы непрыбраны пакой з развалтужанымі ложкамі, поўны бруднай вады на падлозе і, не аказваючыся, ціхутка вышмыгнуў на калідор.
На першым паверсе стаялі мітусня і гоман. Невялікі вестыбюль не змяшчаў усіх ахвотнікаў танцаваць, і асобныя пары выплылі з густое таўкатні на калідор.
Косця ткнуўся быў спачатку ў гэты людскі вір, намерыўшыся прайсці да дзвярэй. Раптам у яго перад вачыма мільгнула белая ў чорны гарошак сукенка. «Яна, Валя»... — шукаючы зацішнейшага месца і штурхаючы ўсіх, падумаў ён. Адышоўся да сцяны і зноў убачыў знаёмую белую сукенку, убачыў, як, падняўшы вочы, сарамліва некаму ўсміхалася Валя, убачыў яе белую руку на нечых шырокіх плячах. Потым Косця глядзеў толькі на яго: ён быў рослы, поўны, але далікатны ў твары. Яго русыя, густыя кучаравыя валасы былі дбайна ўкладзены. Ці гэтая дзябёласць і выносны рост рабілі яго ўжо не надта маладым, ці сапраўды ён меў ужо недзе за трыццаць. Але гэтая сталасць, мужчынская дужасць дадавалі Косцю баязлівасці, і ён адчуваў нейкую перавагу гэтага чалавека над сабой.
Косця заўважыў, як, пакалыхваючыся ў павольным танго, шырокія плечы блізяцца да яго, убачыў, што на іх неяк далікатна і нясмела ляжыць круглая белая дзявочая рука і, хаваючыся за некага, падаўся на калідор. Тут стаяла нейкая прахалода і дыхалася вольна і лёгка. Косця пацёр змакрэлы лоб: «Можа гэта ён, той самы Грышка? Можа праўду казалі тады ў клубе?» Косця пакруціўся на калідоры, вырашыў: «Трэба пагаварыць з ёй, трэба пагаварыць...», і кінуўся зноў у вестыбюль. Танец скончыўся, і ўсе хлынулі да лавачак, шукаючы вольных месц.
Косця акінуў вачыма вестыбюль і заўважыў Валю. Яна сядзела на падаконніку і гаварыла нешта таму, а той стаяў поруч, упёршыся локцем у раму, трос кучараваю галавою, у нечым падтакваючы ёй.
Косцю зноў апанаваў страх, сорам, здрантвелымі нагамі ён ступіў некалькі крокаў да акна і, не даходзячы, яшчэ здалёк паклікаў:
— Валя!
Яна падняла галаву, абярнулася і застыла ў здзіўленні. Штосьці сказаўшы дзябёламу, скокнула на падлогу.
— Што з інстытутам, Косця? — спытала адразу.
«Гэта знарок, каб перабіць мяне», — падумаў ён.
«Нічога добрага?» — спытала аднымі вачыма.
— Мо пойдзем адсюль? — Косцю пачало калаціць, і ён не ведаў, як даць сабе рады.
— Куды?
Яны выйшлі на двор. Веяў густы, парны ветрык. Яны падышлі да інтэрната, селі ў зацішку на сырыя цэментавыя прыступкі ганка. Дзверы ў калідор былі забіты, і ганак пуставаў. Насупраць у шэрым доме на ўсіх трох паверхах шчасліва і ласкава гарэлі вокны, і іх святло скупа падала на ганак. Зводдаль сумна шалясцела яшчэ рэдкім маладым лісцем прысадзістая ліпка. У цёплым вечаровым небе холадна міргалі зоры.