- 1
- 2
- 3
- 4
- . . .
- последняя (67) »
мне рабіць: ці ўцякаць, ці Васіля ратаваць. Але ад каго? Ад чаго? Да нас кінуўся турыст.
— Назад! Сеанс закончаны!
Я заўважыў каля сваіх ног мураша, падобнага на мыш. Міжволі адступіўся назад.
— Ен, ён… — тыцнуў пальцам Васіль, паказваючы на мураша. — Ен мяне казытаў. Накінуўся на мяне.
Турыст узяў Васіля за руку.
— Не бойся. Ен не накінецца на цябе.
— Н-не н-накінецца?
— Не накінецца. Супакойся. Ен не жывы.
— Але ён мяне казытаў. Залез пад сарочку і лапкамі…
Залез пад сарочку… Васілю… І казытаў… А калі б пад маю сарочку залез і стаў мяне лапкамі казытаць? Напэўна, здранцвеў бы ад страху. Бр-р-р… Нават думаць пра такое не хочацца.
Турыст падняў мураша, паклаў на далонь.
— Бачыце? Ен нават не варушыцца. Гэта механізм.
— Механізм? — шмаргануў носам Васіль.
— Але. Я яго сам зрабіў. Ён называецца супер-міні-камп'ютэр «М-1». М — значыць мураш.
— Дык ён не кусаецца? — нарэшце падаў голас і я. Турыст усміхнуўся:
— Не. Толькі казычацца, калі на сваёй дарозе што-небудзь жывое сустрэне. Называйце яго Мурашом. Ен для мяне таксама як жывы.
— Прыдумалі, каб казытаўся, — з крыўдай прагаварыў Васіль. — Лепей хай раз укусіў бы. Я козытаў не пераношу.
— Выбачайце, — сказаў незнаёмы. — Не ведаў, што вы за кустом хаваецеся. Мне захацелася патрэніраваць Мураша. Гэта незвычайны камп'ютэр. Ен рэагуе на чалавечы голас. Паварочваецца направа, налева. Яшчэ такую каманду выконвае: «Стой. Не варушыся». Стане — з месца не скранеш.
— І паслухаецца любога, хто яму загадае? — не выцерпеў я.
— Паслухаецца. Але спярша трэба навучыць яго пазнаваць голас. Як гэта зрабіць? На спіне Мураша ёсць невялікая кнопка. Націскаеш на яе, падносіш Мураша да рота і кажаш што-небудзь. Каб Мураш голас запомніў. І ўсё. Камандуй. Калі ласка.
Я ўспомніў, як турыст спяваў «Касіў Ясь канюшыну». Выходзіць, не галасавыя звязкі ён развіваў, як казаў Васіль, а стараўся, каб Мураш яго голас запомніў.
— Не страшна? — пытаецца турыст.
— Не, — пасмялеў я. — А калі Мураш перастае… Калі перастае на голас рэагаваць?
— Калі скажаш усяго два словы: «Сеанс закончаны». Вось так, хлопцы. Як вас зваць?
— Антон, — кажу.
— Васіль, — ціха-ціха прамовіў мой сябар, нібы тату паведаміў, што двойку атрымаў.
Стала шкада яго. Усё-ткі дасталося яму ад Мураша. Нават голас змяніўся. Незнаёмы, відаць, таксама заўважыў гэта, бо сказаў:
— Можаце і вы Мурашом пакамандаваць. Націсніце на кнопку, не бойцеся.
Я памкнуўся наперад, а Васіль як замахае рукамі.
— Мы не хочам, не хочам. Дамоў трэба. Нас дома чакаюць. — Павярнуўся і пачэпаў па сцяжынцы. Я, вядома, таксама павалокся за ім.
— Хлопцы, — пачулася наўздагон, — мяне Піліпам Макаравічам зваць. Прыходзьце, калі захочацца.
Светлякі ці ліхтары?
Я думаў, што Васіля і сілком не зацягнеш на тую паляну, дзе мы ўбачылі зялёную палатку. Не жартачкі — гэтак напалохаў яго Мураш! Але памыліўся. Паслухайце, як было. Вечарам (ужо шарэць пачало) я выйшаў з хаты. Як кажуць, свежым паветрам захацелася падыхаць. Бачу: дыбае па вуліцы Васіль. — Васіль, хадзі сюды! — гукаю. Удвух, вядома, весялей. Слова за словам — вось і час непрыметна праходзіць. Прыдыбаў да мяне Васіль і адразу: — Антон, давай да Піліпа Макаравіча сходзім. Спярша я не зразумеў, не дайшло да мяне. — Да якога Піліпа Макаравіча? — Да турыста. Да таго, што ў палатцы. Вось яно што! На ноч у лес цягнуцца? Зараз мама пачне гукаць, скажа, каб у хату ішоў. Узбрыло ж яму ў галаву! Днём з хаты нават носа не высунуў, а стала на вечар брацца — у лес пацягнула. Што гэта зрабілася з ім? — Заўтра сходзім, — кажу. — Не вытрываю да заўтра, — прагаварыў Васіль. Я сеў на лаўку, закінуў нага за нагу. Маўляў, і ты, Васіль, сядай, адпачывай, не заварвай кашу. А ён: — Сходзім. Не вытрываю да заўтра. — Васіль, вытрываеш. Вось каб зуб разбалеўся, то, магчыма, не вытрываў бы. І ноччу да доктара панёсся б. Васіль скрывіўся, як з'еўшы горкага. — Гэта яшчэ горай, чым зуб баліць. — Што — гэта? Што горай? Не разумею цябе. — Як табе растлумачыць… — пачаў Васіль. — Ведаеш… Э-э-э… Антон, не магу… Ведаеш… Э-э-э… «Ведаеш… Э-э-э…» Так ён і да ранку не растлумачыць. — Прама кажы, без экання. — Мураша хочацца пакратаць. Ну, таго самага, супер-міні-камп'ютэра. Увесь дзень пра гэта думаў. Нішто ў галаву не лезе. Хочацца хоць адным вокам глянуць. Хочацца пакамандаваць ім. Сходзім у лес. — Днём камандаваў бы, — кажу. — Страшна было, — прызнаўся Васіль. — Мяне так калаціла, так калаціла… — А цяпер не страшна? — І цяпер крыху страшна. Але ж хочацца пакратаць, пакамандаваць… Нарэшце я зразумеў, чаму ён так прэцца ў лес. Як кажуць, цікаўнасць, дапытлівасць мацней, чым страх. Асаблівы характар у Васіля. Упарты ён хлопец. Хоць страляй у лоб — па-свойму зробіць. Не пагаджуся — адзін у лес пойдзе. Пойдзе, каб там і ліха гарэла. Што ж прыдумаць, каб у лес не цягнуцца? Проста смех — на ноч у лес? А калі напалохаць яго? — Васіль, ты да Мураша дакранешся, а ён накінецца на цябе і заказыча. Пабачыш. Думаеце, Васіль напалохаўся? Анічуць. — Я яго за лапкі буду трымаць. Не вырвецца, — прагаварыў. Што на гэта скажаш? Адмахнуцца рукамі і нагамі? Абзаве баязліўцам, адзін папрэцца. Пасля ў вочы не гляну. Сябар усё-ткі. — Пойдзем, — мусіў пагадзіцца я і, не стрымаўшыся, падпусціў шпільку: — Ты адпусці Мураша, калі пачне вырывацца, бо лапкі адарвеш. Як ён без лапак на яліну палезе? А Васіль сур'ёзна: — Добра, што папярэдзіў. І праўда, можна адарваць лапкі. Шкада, калі паломіцца такі разумны камп'ютэр. Пакуль выбраліся з вёскі, пакуль дайшлі да лесу, зусім сцямнела. Вы ніколі не хадзілі поначы па лесе? Непрыемна, скажу вам. Днём кожны кусцік прыметны, кожнае дрэўца. Усё звычнае, знаёмае. А ноччу не відаць ні кусціка, ні дрэўца. Вакол быццам суцэльная сцяна. Мы нават сцяжынку не знайшлі. Палезлі, як гаворыцца, напралом. Уперадзе — Васіль, за ім я, стараюся не адстаць. Галінкі сцёбаюць па твары, за каўнер пырскамі падаюць кроплі расы. Я не вытрываў: — Васіль, у гэткай цемры вочы выкалем. Ты памалей ідзі. Ляціш, нібы на кані вярхом скачаш. Спыніўся мой сябрук, прагаварыў няўпэўнена: — Мы, напэўна, хутка прыйдзем. — Куды прыйдзем? Куды? — узлаваўся я. — Будзем блукаць да ранку. Нас і з міліцэйскім сабакам не знойдуць. — Не хвалюйся. Знойдуць, — абнадзеіў мяне Васіль. І чаго я на вуліцу выйшаў? Як на грэх. Хіба ў хаце было цесна? Сядзеў бы ў хаце — усё інакш- 1
- 2
- 3
- 4
- . . .
- последняя (67) »