Андрэй Федарэнка Багаты кватарант

Асобы

Алесь Ган — студэнт інстытута замежных моў, 25 гадоў.

Васіль Васільевіч — выкладчык ВНУ (не той, дзе Ган); раней выкладаў «Гісторыю КПСС», цяпер — этыку, эстэтыку, гісторыю культуры — словам, «ва ўсе дзіркі затычка». Разведзены, цяпер у другім шлюбе.

Алена Яўгенаўна — яго другая жонка, медсястра.

Наташа — іхняя дачка, студэнтка-першакурсніца (не той ВНУ, дзе Ган, і не той, дзе бацька).

Рыгор — мастак-афарміцель, малады, жанаты, з барадою.

Дзеянне адбываецца ў Мінску ў канцы ХХ стагоддзя.

Акт першы

Вялікая кухня, што бываюць у дамах яшчэ «дахрушчоўскай» пабудовы, з высокай столлю, шырокім акном. Сям'я — Васіль Васільевіч, Алена Яўгенаўна, Наташа — вячэрае. На відным месцы прыгожы партрэт Наташы, выкананы ў алеі.

Васіль Васільевіч (бярэ са стала пляшку з-пад гарэлкі, бачыць, што ўжо нічога не засталося, ставіць назад, адсоўвае талерку і моўчкі ўстае з-за стала). Дзякую.

Алена Яўгенаўна. Што такое?

Васіль Васільевіч. Так. Нічога страшнага. Проста дзякую. Наеўся. «Што такое»… Асабліва суп з пельменяў быў смачны. Не адарвацца!

Наташа (есць). Не заводзься.

Алена Яўгенаўна (стомлена, абыякава). Вось хам… Была гарэлка — піў, еў і нахвальваў, проста залаты быў.

Наташа. Не заводзьцеся абое!

Васіль Васільевіч. Я не заводжуся, але трэба меру знаць. «Што такое»… Трэці дзень пельменны суп — вось што такое! Мы хіба ў Сібіры? Гэта наша нацыянальная страва? (Мацае жывот.) Мо язва якая…

Алена Яўгенаўна (зрываецца). Жывот баліць?! Ад гарэлкі ён у цябе баліць!

Наташа. Мама!

Алена Яўгенаўна. Ты ж не прасыхаеш днямі! Выкладчык, студэнтаў вучыць! Што я табе згатую на такую зарплату? Адбіўную? Шніцэль па-польску? Дык я і сама хачу паспытаць такога!

Наташа (бразкае відэльцам, устае). Блін, зноў! Ды перастаньце вы! Кожны вечар… Лепш разводзьцеся!

Васіль Васільевіч. «На тваю зарплату»! (Заводзіцца.) Дык што мне, жабраваць ісці?! Пад царкву ці ў пераход метро? Ці браць гэты вось нож ды ісці рэзаць каго-небудзь? Ну, бедны, ну, жабрак — затое сплю спакойна!

Алена Яўгенаўна. Асабліва калі паддаты…

Васіль Васільевіч. Я ж казаў — пачакайма трохі! Нешта ды зменіцца! Вось пакойчык здадзім… Мне абяцалі загадчыка кафедры — усё ж павышэнне…

Алена Яўгенаўна. Ай, павышэнне. Цяпер людзі ўмудраюцца зусім нідзе не працаваць, а грошай поўна!

Васіль Васільевіч. Людзі! Людзі вешаюцца, дык што з таго?

Алена Яўгенаўна. І пры тваёй рабоце, калі з розумам, можна грошы мець…

Васіль Васільевіч. Хабар?! Браць са студэнтаў, з гэтых дзяцей, як вось Наташка?!

Алена Яўгенаўна. Не з дзяцей, а з бацькоў…

Васіль Васільевіч. Здохну, жабраваць пайду, а такога…

Наташа. Тата, супакойся. Усё нармальна.

Васіль Васільевіч хоча нешта сказаць, тады махае рукою і выходзіць.

Алена Яўгенаўна (апусціўшы галаву, стуленая, склаўшы рукі на каленях.) Вось як жыць, дачушка? Хіба ж мне, думаеш, не шкада яго? Я пасівею ўжо хутка ад гэтых думак… І за цябе сэрца разрываецца… Хіба ж я не разумею, не бачу? Ты такая прыгожая, табе ж і апрануцца модна трэба… А тут!.. Расцягваеш гэтыя капейчыны, бегаеш-бегаеш па магазінах, каб хоць дзе танней перахапіць… Васіль співаецца… Я не веру ўжо яму, ніводнаму слову не веру! І пра павышэнне ён хлусіць, ніхто яму загадчыка кафедры не дасць… І ў пакойчык гэты наш не веру, што будзе з гэтай здачы нейкі толк…

Невялікая паўза.

Другі тыдзень — і ніводнага званка! І не прыходзіць ніхто… Ён ці расклеіў абвесткі, Наташа? Ад яго ўсяго можна чакаць.

Наташа. Расклеіў. Я сама бачыла. Каля гастранома і на прыпынку.

Алена Яўгенаўна. Чаму ж нікога няма?

Наташа. Божа, мама, ты ж сама кажаш, цяпер такіх разумных ведаеш колькі? Паў-Мінска. І ўсе здаюць, што можна — хоць камору, хоць балкон — і злупіць за гэта хочуць падаражэй.

Алена Яўгенаўна. Як жа жыць…

Наташа. Я вам даўно раю: прыватызаваць кватэру, размяняць, у аднапакаёўцы жыць усім траім, а двухпакаёўку спакойна здаваць! Усе так робяць. Але ж гэта варухнуцца трэба! Пабегаць! Нам жа няма калі!

Алена Яўгенаўна. Ой, баюся… Патрапіцца які спрытнюга… Адсудзіць… Тады зусім на вуліцы застанемся.

Наташа. Баішся — дык не плач!

Алена Яўгенаўна. Дачушка, гэта ж усё тваё! Тры гэтыя пакоі — усё, што ў нас ёсць! Увесь твой пасаг. Падвернецца харошы хлопец, пажэніцеся, дадзіце нам з бацькам які куток прытуліцца, — а там рабіце, што захочаце! Усё на цябе перапішам. Мы з бацькам вам і на вочы паказвацца не будзем, а вам двух пакояў хопіць вунь як…

Наташа. Добра. Давай чакаць майго замуства.

Алена Яўгенаўна. Каб знайшоўся які кватарант…

Наташа (іранічна). Тады ўжо разбагацеем! Мама, ды калі і знойдзецца, дык такі, як наш, пакойчык пойдзе максімум за пяцьдзесят «баксаў»! Ты разбагацееш на іх?

Алена Яўгенаўна (уздыхае). Мая месячная зарплата…

Наташа. Кажу — максімум! За добры, вялікі пакой! А за нашую камору — дзесятка за шчасце!..

Званок у дзверы. Маці з дачкою пачынаюць прыбіраць са стала. Чуюцца галасы Васіля Васільевіча і Рыгора.

Алена Яўгенаўна. Прыцягнуў ужо… Калі з бутэлькаю — вылецяць абодва!

Наташа. Ды на мяне ён паглядзець прыходзіць.

Алена Яўгенаўна. З жонкаю трэба сядзець, дома, а не цягацца на маладых дзяўчат глядзець! Намаляваў вунь (ківае на партрэт), і дзякуй — няма чаго цягацца сюды.

Наташа. Ды хай ходзіць. Ён бяскрыўдны.

З'яўляюцца Васіль Васільевіч і Рыгор. Апошні, вясёлы, падыходзіць і цалуе жанчынам ручкі — перш Алене Яўгенаўне, тады Наташы — трохі даўжэй, чым трэба.

Алена Яўгенаўна (выцірае руку аб фартух). Здароў, здароў… Пляшкі там не прынёс у кішэні? Бо тады выганю абодвух.

Рыгор (дэманстратыўна выварочвае кішэні). Я не пляшку, а добрую навіну вам прынёс, Алена Яўгенаўна. Можа, пачуўшы, вы нам з Васільевічам па сто грамаў паставіце?

Алена Яўгенаўна. Зараз, разагналася.

Рыгор. Я знайшоў вам кватаранта.

Алена Яўгенаўна (зацікаўлена). Ну-ну, сядай! (Падсоўвае крэсла.) Дзе знайшоў? Хто такі? Адзін? З сям'ёю?

Рыгор. Адзін. Студэнт інстытута замежных моў, англійскае аддзяленне. З выгляду акуратны, хударлявенькі, ціхі, культурны, разумны… Пагаварылі так, пра жыццё, пра мастацтва…

Алена Яўгенаўна. Дзе ж ты яго знайшоў, такога добрага?

Рыгор. Каля піўнога кіёска пазнаёміліся. Піва пілі разам.

Алена Яўгенаўна. Усё зразумела. Піва яны пілі! І ты