Шляхам жыцьця (Янка Купала) Страница 1 - Литвек

Янка Купала Шляхам жыцьця

Шчыра паважанаму
доктару А. П. Ерэмічу
гэтую кніжку пасьвячаю.

Аўтар

I. Бацькаўшчыне

*** Усяго па крысе…

Усяго па крысе, знойдзеце вы гэтта, —

Пры сасе пры касе собрана за лета.

Шчырым сэрцэм, душой складана ня-хітра,

Знамо свой, не зь якой там «зьвёздкай», ці мітрай.

Што-нібудзь мо’ ня так — прашу прабачэньня;

Трудна ў рыхт — часу брак, мазаліста жменя.

Мо’ і радасьць тут — госьць, больш нуды праклятай;

Ось бярыце, што ёсьць, чым хата багата.

Што у думках я меў, кепска даць ня браўся,

Хоць, як скованы леў, туды-сюды рваўся…

Людзі мруць, а ўсё ждуць багатшай уроды,

Мо’ і к нам прыбягуць шчасьнейшыя годы.

О тады сноп у сноп жніво нашэ будзе…

Сотня коп, мільён коп… Дзівуйцеся людзі!

А цяпер, што цяпер? — бывайце здаровы!

Чэсьці дайце прымер для радзімых словаў.

Песьня мая!

Песьня мая не ўзышла сярод кветак,

Кветак цьвітучага вечна паўдня…

Поўначы сумнай забыты палетак

Даў ёй жыцьцё пасярод палыньня.

Пушча і ночка яе гадавалі,

Няньчылі казкамі долі нямой;

Дождж і расіца вясною купалі,

Сьнежныя буры тулілі зімой.

Песьня мая не ўсьпінае атласаў,

Выдумкай хітрай у сьвет не ляціць, —

Знацца ёй досьць зь беларускаю красай —

Лесам шумеці, касою званіць.

З думкамі ходзіць забранага краю,

Служыць і верыць у лепшы усход…

Бо, калі гасьне паходня старая, —

Новую заўтра распаліць народ.

Песьні маёй не патрэбны сьвятліцы

Ў княжацкіх хорамах слухаць музык,

Коціцца-ўецца свабоднай крыніцай

К сонцу і зорам, прастор дзе вялік.

Ёй не патрэбна ўсясільных прынука,

Службы лакейскай ня знае яна:

Воля жывая ёй вечнай зарукай,

Волі нязьмеранай — служба адна.

Песьня мая не шукае прывету,

Ласкі ў скурганеным сэрцы чыім, —

Вецер свабодны з далёкага сьвету

Стрэне, праводзіць адпевам сваім.

Зь небам і ніваю ў дружбу заходзе,

Слухае бору адвечнай жальбы,

Водклікі лове ў бурлівым разводзьдзі,

Ў зорках шукае жыцьця варажбы.

Песьня мая не зачэпе сягоньня

Думкай сваёю ўсіх хат і сяліб,

Зваленых хат і людзей у прыгоне,

Ўсходным зярном неабсеяных скіб…

Час, як крыніца, ідзе, не марудзе…

Кіне стары дзень жыцьцём кіраваць,

Новы дзень прыйдзе, і новыя людзі

Будуць пачатую думку снаваць.

Песьня мая не шукае чырвонцаў —

Будучнасьць гэткіх ня знойдзе ў ёй плям, —

Жыць хоча толькі ў радзімай старонцы,

Пеці па сэрцу ўсім добрым людзям.

Пеці, і з часам, у добрую пору,

Выклікаць водклік у сонным сяле…

Ўсю Беларусь — неабнятну, як мора,

Ўбачыць у ясным, як сонца, сьвятле.

Грайце, песьні…

Ці то позна, ці то рана

Чую нейкую напасьць;

Дзе ні стану, дзе ні гляну —

Думка ўсюды голас дасьць.

Неба, сонца, месяц, зоры,

Людзі, пушча, ўся зямля,

Ўсё да сэрца штось гавора,

Ўсюды бачу моц жыцьця;

I пагодай, непагодай

Не магу драмаць, чакаць:

Так і хочацца заўсёды

Песьню вечную снаваць;

Добрай доляй, дзіўнай казкай

Сон палошыць з хат нямых,

Пацяшаці сонца ласкай

I старых, і маладых;

Зваці, клікаць на пакосы,

На нязьмераны прастор,

Хай зазвоняць сьмела косы,

Грукне ў лесе хай тапор;

Хай цярэбяць, косяць, звоняць,

Клік пускаюць на ўвесь сьвет,

Аж няўлады ўсе разгоняць,

Ляжа чысты роўны сьлед.

Гэтак, покі сэрца чуе,

Што ня час у шапку спаць,

Грайце, песьні, хай красуе

Наш загон і сенажаць!

Сваякам па гутарцэ

Шлю вам песьняй, братнім словам

Здароўканьне, людзі:

Не гасіце веры, што вам

Жыцца лепей будзе.

Вы ня зломкі, вы ня зноскі,

Вы народ магучы:

Ваша панства — вашы вёскі,

Пан ваш — труд жывучы;

Ваша слава не ў палацы,

Не ў княжацкай мітры,

А на роднай ніве, ў працы

Карыснай, няхітрай.

Вашы скарбы не ў ядвабнай

Магнацкай саеце,

А Ў сярмязе непавабнай,

Старшай на ўсім сьвеце.

Вашы рукі хоць а біты —

Пясок на іх значан,

Але хлеб, імі здабыты,

Для ўсіх бел і смачан.

Слава вашай гэткай сілы

Вочы ўрагам коле,

Сьведкай — сьвежыя магілы,

Што сыпе няволя.

Сьведкай — прадзедаў шкілеты,

Курганы з кустамі,

Сьведкай — песьні воклік гэты,

Сьведкай — вы зь сьлязамі.

Дык хай жа вас не асіле

Зьверства непагоды,

Распусьціце сваё крыльле,

Як і ўсе народы.

Рухне крыўда, праўда ўстане,

Ворагаў адстраша,

Будзе долі панаваньне

На зямлі на нашай.

Паляці, мая мысьль

Паляці, мая мысьль,

Лётам сокала

I прагледзь гэты сьвет

Кругом-вокала.

Лётам сьветлай зары

Па-над стрэхамі —

Сып