гонар апраўдаць,
Як Галілей, гукнула зноўку:
- А ўсё-ткі лёгкія відаць!..
Без сведак быў ужо закончан
Іх дыялог вясновым днём:
Трасло з сярэдзіны вагончык
Так, што хадзіў ён ханянём...
Ах, май, чытач, спагаду ў сэрцы
І вельмі строга не судзі,
Калі суседка ды суседцы
Зняла заўчасна бігудзі.
Бо хоць вось так жывуць парнасцы
І ўжо клянуць патроху лёс,
Аднак жа гэтай самай трасцы
Другому хочацца да слёз.
Нашто ўжо вунь Калеснік Янка -
І той да ісціны дапёр:
Калі ў нутро ўлятала шклянка -
Па градах плакаў, як бабёр.
Дзівак! Яму з ягоным ростам
Ляпей бяды не набываць:
Ён не падумаў, як няпроста
Гарод уласны вартаваць.
Каб ад таго, што добра ўродзіць,
Зладзюгаў розных адвучыць -
Там ледзь не ў кожнага ў гародзе
Страшыдла-пудзіла тырчыць.
Па гэтых пудзілах, дарэчы,
Зусім не цяжка распазнаць,
Хто, дзе, калі і што на плечы
Любіў ці мусіў апранаць.
І хто апратку чым забрудзіў,
І нават чым пасля змываў,
Хто сам калісьці добра пудзіў
«Злачынцам» спуску не даваў...
Канешне, мала знойдзеш грозных
Цяпер на пудзілах адзнак.
Часцей за ўсё - у латках розных
Лірычна скроены пінжак.
Калі б па пудзілах сказалі
Характар творчасці адчуць -
Амаль усе ўвесь век пісалі
Рамансы, сумныя чуць-чуць.
І ўсё ж хоць пудзілы на градах
Не вельмі страшныя былі,
А рыфмахвата-тэмакрада
Злавіць аднойчы памаглі.
Ён позна вечарам п'яненькі
Пасёлкам сунуўся сваім
І раптам бачыць: волат нейкі
Стаіць у цемры перад ім.
Хоць быў і п'яны лысагорац,
Але ад страху скамянеў.
- Гэй, ты чаго? - падаў ён голас, -
- За што ты хочаш біць мяне?
Між тэмакрадаў я не горшы,
Я злодзей рангу вераб'я:
Калі мне вельмі трэба грошы,
Я не клюю буйней рубля.
Ты б паглядзеў, якія страты
Дзяржаве чыняць «каршуны»:
У дактары і ў кандыдаты
Пралазяць з крадзеным яны!
А што я рыфму спёр ва Уладзькі,
Дык ён і сам іх недзе ўкраў!
Адзін жабрак павесіў лапці
Сушыць на плот - другі забраў...
Ну, што ж, відаць, пра гэта ўбоства
Пара аформіць рэзюме:
Страшней няма самазабойства,
Чым вось такое - на дзярме.
Калі, таварыш Грыша-Міша,
Мяне ты ў госці пазавеш -
Я не спытаю: што ты пішаш?
Я запытаю: чым жывеш?
Ты зубы мне не загаворыш.
Ёсць дыялектыкі закон:
Дзярмом жывеш - дзярмо і творыш.
(А натварыў - дык выкінь вон!)
Бяда не ў тым, што ты не промах
Напхацца бручкай неўпамер,
А ў тым, што ў Музы у вантробах
Завёўся страшны салітэр.
Памрэ - і пудзілам у трантах
Паставяць дзеці на граду.
Уся бяда у тым, што сам ты
Не лічыш гэта за бяду.
РАЗДЗЕЛ СЁМЫ
ВЯЛІКІ РУХ
Так, толькі ён - Алесь Яскевіч,
Спасцігшы эры нашай дух,
Сумеў дадумацца і скеміць,
Як разгарнуць вялікі рух.
Хадзіў ён неяк на дасвецці
Сярод сядзіб сяброў сваіх
І хоць упоцемку - прыкмеціў:
Як добра хрэн расце ва ўсіх!
І праняла яго здагадка:
А што, каб творчасці ўзамен,
З усёй энергіяй на градках
Мы пачалі разводзіць хрэн?
Былі б на выручку надзеі:
Той хрэн вазілі б прадаваць,
Хто піша ў нас не для ідэі,
А каб капейчыну ўварваць.
Каб рух такі мы разгарнулі
І ўсе адчулі ў хрэне смак -
Мы б гэтым самым адвярнулі
Ад пісаніны шмат пісак!..
Сваю ідэю ён назаўтра
У штаб пісьменнікаў занёс.
Там ухапіліся з азартам -
Адзінадушна і ўсур'ёз.
- Склікайце пленум, - буркнуў лідэр,
Хай гуртам вырашыць актыў...
Мужык учэпісты Дайліда
«Мыслю» падаў у калектыў:
- Каб зацікавіць лепей хрэнам
І новай справе даць размах -
Я раю вам правесці пленум
У лысагорцаў у гасцях.
- Цудоўна! Пленум на прыродзе!
На выязным і п'ецца лепш!..
І вось праз тыдзень па дарозе
Няспешна рухаўся картэж.
У галаве - чатыры «волгі»,
За імі - рафікі ўпадскок,
А замыкаў картэж той доўгі
Сакратароў бранявічок...
На традыцыйную палянку,
Дзе ладзіць сходкі Гарулёў,
Як старажыл, вясёлы зранку,
Праўленцаў гурт Няхай прывёў.
Кароткі ўступ зрабіў намеснік:
- Мы дапусцілі ў працы крэн.
Нам трэба ўрэзаць прозу, песні
І частку сіл пусціць на хрэн.
Раней, чым прымем пастанову,
Узгоднім думкі ў добры час.
Давай, Змітро, пачні размову:
Ты самы смелы сярод нас.
Змітрок рыўком прайшоў наперад,
Адкашляў хрыпку на хаду
І з развароту, без паперак,
Абрынуў шквал на грамаду:
- Ну, што скажу я? Хрэн у вершах
І хрэн у прозе - хрэн адзін.
А ў манаграфіях навейшых
Мы і такога не дадзім.
І калі мусім мы заняцца
Праблемай хрэнаразвіцця,
Дык гэта - скажам шчыра, братцы, -
Не ад вясёлага жыцця.
Зайдзіце самі ў дзень суботні
З кнігарні прама на базар
І параўнайце, што ахвотней
Бяруць: ці хрэн, ці наш тавар?
Ахвотней хрэн купляюць жонкі!
Хрэн проста з рук ірвуць яны,
А калі корань тоўсты, ёмкі -
Дык не пытаючы цаны!..
Таму я згодзен з