Лісты ў Хельсінкі (Рыгор Барадулін) Страница 1 - Литвек

Рыгор Барадулін ЛІСТЫ Ў ХЕЛЬСІНКІ

Падрыхтаванае на падставе: Рыгор Барадулін, Лісты ў Хельсінкі — Мінск: Беларускі кнігазбор, 2000. — 84 с.

Рэдактар: М. Наталіч

Гэта ў 1979 годзе сядзім на парозе бацькоўскае хаты Васіля Выкава, што ў вёсцы Бычкі, адкуль пайшоў ён у сьвет пакуты й славы.

З нашай Вушаччыны й стольнага Менску пісаў я Васілю лісты ў Хельсінкі — у змушаны вырай майго высокага сябра.

Малюнкі Васіля Выкава — самавіты водгалас на вершалісты.

Рыгор Барадулін

Кажуць, эпісталярны жапр цяпер не ў модзе. Ліставаньне, якое цягам стагодзьдзяў было ці не адзіным сродкам зносінаў між людзьмі, саступае новым, электронным сродкам. Слова папяровае ўсё часцей мяняецца на візуальны вобраз — болей багаты і даступны для ўспрыманьня. I калі што трымаецца старых людзкіх звычак, дык гэта паэзія. Думка і пачуцьцё ўпарта ня хочуць зьнікаць з традыцыйных, гутэнбергаўскіх радкоў, надта яны паядналіся ў чалавечай сьвядомасьці і пакуль што трымаюцца адзін аднаго.

Так, паэзія ня можа абысьціся без напісанага (выдрукаванага) радка, таму Рыгор Барадулін паўтара гады пісаў вершаваныя лісты ў Фінляндыю. Вядома, што ростань абвастрае пачуцьці — да каханай, сябра або Радзімы — і часам нараджае шэдэўры вершаванай паэтычнай думкі. У гэтай невялічкай кніжцы безьліч самых сур'ёзных думак і самай высокай паэзіі чалавечага існаваньня. Натуральна, што празаік у гэтым сэнсе ня можа спаборнічаць звыклымі сродкамі і абраў ня надта традыцыйны спосаб дыялогу — выяўленчы. Атрымалася ня дужа гарманічна і стылёва (можа, нават дызгарманічна), але часам і ў дызгармоніі ёсьць свой лад і прывабнасьць. Зрэшты, пра тое ўжо меркаваць не аўтарам, — хай памяркуе чытач, калі такі патрапіцца на нашым пакуль яшчэ не зусім абязлюдзелым чытацкім шляху.

Васіль Быкаў

люты 2000 г.

ЛІСТЫ З ВУШАЧЫ

ЛІСТ ПЕРШЫ

Дажджы й дажджы,

I хмары, і самота,

I глухата

З усходу да заходу.

А ў сэрца ўпотай

Просіцца пяшчота,

I смутак цягне,

Як мядзьведзь калоду,

Дзе пчолы рупнасьці

Яшчэ жывыя.

Яшчэ імгненьне —

I душа завые...

3 ліпепя 1998 г.

ЛІСТ ДРУГІ

Сякера, малаток ды абцугі —

Прывычнае музычнае начыньне.

Высокая мэлёдыя тугі

У незабытным краі

Ціха стыне.

Сякера ўсё злуецца на сукі,

Што ўкамянелі зоркамі ў бярвеньні.

Крамяняцца рудыя смалякі.

Праменьню трэскі падстаўляюць жмені.

I малаток —

Няўрымсьлівы пастух —

У хлеў

Жалезны статак заганяе.

Ды прыпявяе стыла: стук-пастук.

Чакае з цемрай хмара праліўная.

I клопату хапае абцугам,

Ня хоча прачынацца цьвік пагнуты,

I дрэвы, верныя сваім багам,

Маўчаць,

Дрывамі стаўшы ад пакуты...

8 ліпеня 1998 г.

ЛІСТ ТРЭЙЦІ

Край перакуленых нябёсаў —

Гэта там,

Дзе першы гром

Куляецца на лугавіне,

Дзе ў сівяроў і ў падарожных

Позірк сіні,

Дзе рэчка нанач

Нешта шэпча чаратам.

Край перакуленых нябёсаў —

Гэта там,

Дзе стынуць

Чарамі вітальнымі вазёры.

Зь іх вечнасьць пье нагбом,

Адзьдзьмухваючы зоры.

Дзе на жагнаньне зьвесьціся

Суцешна кстам.

Край перакуленых нябёсаў —

Гэта там,

Дзе родна туляцца

Магіла пры магіле,

Куды самім вярнуцца

Хочацца на схіле

Нам...

12 ліпепя 1998 г.

ЛІСТ ЧАЦЬВЕРТЫ

Сум — нацыяналіст.

Душа — касмапалітка.

Радзіма — незачыненая хата.

Шпачыны шчыры сьвіст

I туманкова сьвітка

Блуканцу нагадаецца зацята.

З усіх дарог адна

Жаданая — дадому —

I ў багацея, і ў нябогі-старца.

Чакае ўсіх яна.

Ня дай Гасподзь нікому

Бяз дарагой дарогі той застацца...

8 жнівеня 1998 г.

ЛІСТ ПЯТЫ

Іспас,

Што яблычным імем завецца.

Прапахлі яблыкамі крыжы.

Шапчу сваёй палахлівай вейцы:

Ня калышы слязу, ня дрыжы.

Сьлязою яблык дрыжыць на галіне.

Раса дрыжыць на смутнай траве.

Хмурынка лёгкая на ўспаміне

У памяць незабыцьця плыве...

19 жнівеня 1998 г.

ЛІСТ ШОСТЫ

Багоўка —

Кропелька вясёлкі —

Пагойдваецца на траве.

Стаміўся дождж,

А ўсё ж жыве

Настрой перадсьвітальны,

Золкі.

I хмелем,

Што трываліць зёлкі,

Упіцца хочацца асьве.

I сьніцца цэлы дзень саве

Багоўка —

Кропелька вясёлкі...

22 жнівеня 1998 г.

ЛІСТ СЁМЫ

Здаецца хата ўбогая палацам,

Толькі дасьць ступіць

На родны дол

Згадлівым заступцам і дарадцам

Сыну блуднаму

Сьвяты анёл.

Колькі б доля пражы ні напрала,

Ў шлях апошні йдзеш

Гол як сакол.

Дзе б душа на сьвеце ні блукала,—

Назіркам за ёй

Сьвяты анёл.

Цяжка дагадзіць зямной лагодзе.

У выгоды рэдкі частакол.

Чалавек датуль

З жыцьцём у згодзе,

Покуль зь ім

Яго сьвяты анёл...

23 жнівеня 1998 г.

ЛІСТ ВОСЬМЫ

У сьвет усьлед за намі йдзе яна,

Рака маленства, верная мясьцінам,

Якімі і ў апошніх снах ісьці нам,

Раку гаркоты выпіўшы да дна.

Рака маленства, перад ёй усе

Мы — дзеці, і сіўцы, і маладзёны,

I паркі ўпарта круцяць верацёны,

Рака сама халодна лёс нясе.

Рака надзеі чуліць чаўнара,