горада. Тут, у гэтым зацішным кутку, ён пераначаваў на прамёрзлай і заснежанай зямлі.

Уначы надвор’е змянілася. Разгулялася мяцеліца. Месца, дзе ляжаў Дункан, было засыпана снегам, і ён не адчуваў холаду пад пушыстым белым покрывам. На досвітку завея суціхла. Снегу выпала шмат, але мароз зменшыўся, і снег дзе-нідзе пачаў падтаваць.

Здарэнне з сабакам

Дункан вылез з-пад намеценай за ноч гурбы. Даўно ўжо ён не еў, але, выхаваны сярод людзей, на кватэры чалавека і ў клетцы заапарка, не ведаў, што яму трэба рабіць, каб суцішыць голад. Ён не ўмеў самастойна здабываць сабе корм, бо прывык атрымоўваць яго ад людзей у гатовым выглядзе і пакуль яшчэ не здагадваўся аб тым, што на волі, перш чым паесці, трэба спачатку знайсці і злавіць тое, што можна есці. Паляўнічых навыкаў у яго не было. I адкуль яны маглі быць? Выгадавала ж яго не маці, якая магла навучыць з маленства ўсім прыёмам палявання, магла перадаць яму ўвесь свой жыццёвы вопыт. Людзі толькі кармілі яго, песцілі і лашчылі, гулялі з ім, пакуль быў малы. Зрабілі яго сваёй прыгожай жывой цацкай, а калі ён вырас, пасадзілі ў клетку, дзе яму было спачатку так сумна. I вось ён апынуўся цяпер на волі, адзінокі і бездапаможны, няўмелы і ні да чаго не прыстасаваны.

Дункан вылез з яра, каб зрабіць яшчэ адну спробу вярнуцца дамоў, у клетку заапарка. Прабраўшыся скрозь кусты, ён апынуўся ў заснежаным пладовым садзе, на задворках блакітнай хаты з зашклёнай верандай. Вакол было ціха і бязлюдна. Не паспеў леапард агледзецца і сарыентавацца ў напрамку, як аднекуль выскачыў злосны сабака і заўзята накінуўся на яго ззаду.

Дункан не еў ужо другія суткі. Моцныя прыступы голаду былі зусім невыносныя, а гэта не спрыяла добраму настрою. Да жартаў і гульні звер быў цяпер зусім не схільны. Да таго ж наогул не любіў сабак, якіх лічыў пасля сутычкі з дацкім догам сваімі ворагамі.

Сабака быў на сваёй тэрыторыі, ён адчуваў сябе тут законным гаспадаром, і гэта надавала яму смеласці і ўпэўненасці, а Дункан — на чужой і ў непрывычных абставінах, што пазбаўляла яго рашучасці. Ён адступіў і пайшоў прэч, пакінуўшы напад без увагі, але сабака не адставаў і не спыняў націску. Калі сабака нахабна куснуў яго за лытку, цярпенне Дункана было вычарпана. Ён нечакана павярнуўся, сціснуў ікламі горла сабакі і адным моцным ударам лапы скончыў з надакучлівым забіякам.

Сабака ляжаў перад ім нерухома. Дункан асцярожна перавярнуў яго на спіну і паглядзеў на кроў, што струменіла з разадранага горла. Яму хацелася не толькі есці, але і піць. Ён пачаў лізаць цёплую кроў, і гэта яму спадабалася. Перад ім ляжаў цяпер не сабака, не забіты ў абароне вораг, а свежае мяса. Дункан адарваў зубамі і праглынуў кавалак цёплага мяса, а потым яшчэ і яшчэ. Мяса здалося яму вельмі смачным. У заапарку ніколі не кармілі яго такім смачным мясам. Звер адцягнуў сваю здабычу надалей, у кусты на дне яра. Сабака быў невялікі, і ад яго неўзабаве нічога не засталося.

Дункан зразумеў, што сабак можна есці. Трэба іх толькі спачатку злавіць і забіць. Гэта было шчаслівае адкрыццё, якое мела для Дункана надзвычай вялікае значэнне. З гэтага моманту ў яго ўпершыню абудзіўся паляўнічы інстынкт. Пагібель ад голаду больш не пагражала.

Некалькі разоў спрабаваў леапард прабрацца ў заапарк, але нарэшце страціў надзею. Баючыся шуму і руху на вуліцах, ён трымаўся яшчэ некаторы час у ярах, але ноччу пайшоў у лес, які блізка падступаў да горада.

Мінулі суткі, другія, трэція.

Па-ранейшаму ніхто і нідзе яго не бачыў. Ніхто пра яго нічога не чуў. Вядома толькі, што ў ваколіцах горада знікла некалькі сабак. Усхваляваныя і спалоханыя спачатку жыхары паступова супакоіліся. Дункана пачалі забываць.

Жыццё ў лесе

Прайшло яшчэ некалькі сутак, пасля таго як Дункан пачаў жыць самастойна. Ён прызвычаіўся да лесу, да свайго новага спосабу жыцця. Зіма ў тым годзе была мяккая, з частымі адлігамі, вільготнымі заходнімі вятрамі і невялікімі маразамі.

…Дункан ішоў па снезе, але не адчуваў холаду. Бацькі яго былі родам не з Афрыкі і не з Індыі, а з Прыморскага краю. Яны не баяліся ні снегу, ні холаду, бо ў іх на радзіме, на Далёкім Усходзе, клімат суровы і зменлівы. Там, ва Усурыйскай тайзе, у вялізным Сіхотэ-Алінскім запаведніку, прырода Поўначы дзівосна спалучаецца з прыродай цёплых і вільготных субтропікаў. Там растуць побач яліна, сасна, бяроза, кедр і маньчжурскі арэх, піхта і бархатнае дрэва, ліяна і вінаград. Разам з ваўкамі і мядзведзямі вядуцца тыгры і леапарды, собалі і дзікія свінні, глушцы і фазаны. Там часта бывае то холадна, то горача, суха і спякотна, то ліюць цэлымі суткамі зацяжныя дажджы, дзьмуць безупынна моцныя вятры з Ціхага акіяна, то валіць густы мокры снег ці пануе люты мароз.

Не баяўся ўсяго гэтага і Дункан. Ён атрымаў у спадчыну ад бацькоў здольнасць лёгка і хутка прыстасоўвацца да рэзкіх і нечаканых змен у надвор’і. Сам таго не ведаючы, малады леапард вярнуўся да прывычнага спосабу жыцця сваіх родзічаў. Інстынкт замяняў яму веды, якія ён мог бы атрымаць ад бацькоў ва ўмовах звычайнай жыццёвай практыкі.

Тут, у лесе, ніхто не збіраўся яго карміць, і Дункану давялося самому дбаць аб тым, дзе і як знаходзіць ежу. Пасля здарэння з сабакам на гарадской ускраіне ён здолеў удала развіць і ўдасканаліць гэты свой першы вопыт. Некалькі дзён галоднага і паўгалоднага жыцця навучылі Дункана самастойна здабываць сабе корм.

Леапарды маюць выключна востры зрок і слых. Яны добра бачаць і чуюць, але ў іх амаль адсутнічае нюх. Яны не могуць паляваць пры дапамозе нюху. Каб знайсці здабычу, каб на яе напасці, леапард павінен яе пачуць і ўбачыць.

Звяры гэтыя любяць свежае мяса, але калі даводзіцца галадаць, то яны гатовы жэрці ўсялякую падліну. Дункан гэтак і рабіў. З голаду еў усё, што магло папасці на зуб. На дарозе ён падабраў здохлую курыцу, якая незадоўга перад тым трапіла пад машыну. Не прапускаў і сабаку, калі падбіраўся да чалавечага жылля, але такія выпадкі здараліся не так ужо часта.

У натуральных умовах звычайнай здабычай леапарда з’яўляюцца чацвераногія жывёлы. Асабліва ахвотна палююць леапарды Усурыйскай тайгі на дзікоў, а іх далёкія родзічы ў спякотнай Афрыцы і Індыі — яшчэ і на малпаў. Але дзе ты знойдзеш малпу ў беларускім лесе? Дзікі тут, праўда, вядуцца, але далёка не ўсюды.

Калі не было нічога лепшага, Дункан не адмаўляўся нават і ад зайцоў, вавёрак, мышэй і птушак.

Як і ўсе яго родзічы ў тайзе і джунглях, ён любіў хавацца ў лясной глухмені і адпачываў там увесь дзень, а на паляванне выходзіў пры вячэрнім змроку. З месца на месца перасоўваўся таксама пераважна ўначы.

Спачатку трохі пагаладаўшы, Дункан навучыўся неўзабаве