Ганна спрабуе «разгінаць».

(Стогне.) Нічога не выйдзе… Цягні на лаўку, пакладзі як-небудзь… Сам буду разгінацца.

Ганна (вядзе старога да лаўкі). Аёечкі, каб жа я ведала…

Васіль (сярдзіта). Галавой думаць трэба… Самадзейнасці ёй захацелася…

Ганна падвяла Васіля да лаўкі, асцярожна-асцярожна паклала яго на яе.

(Паволі выпрамляецца.) Давай пісьмо!

Ганна (дастае з-пад кофты). На, на…

Васіль, лежачы, разрывае канверт, нецярпліва выцягвае белы лісток.

Васіль. У цябе акуляры з сабой?

Ганна. Зараз, зараз… (Дастае з сумкі.) На…

Васіль надзявае акуляры. Ганна ўздыхнула, адышла да плота, глядзіць.

Васіль жмурыцца, здымае акуляры.

Васіль. Ты ў іх бачыш што-небудзь?

Ганна. Усё чыста.

Васіль. Туман нейкі, і ўсё… (Перавярнуў акуляры дужкамі ўперад.) Во! Другое дзела… Ты ж іх не тым бокам носіш! (Прачытаў некалькі радкоў, спахмурнеў, адразу, забыўшыся пра сярэдзіну, падняўся, сеў, паклаў на калені пісьмо, акуляры. Сумна глядзіць перад сабой.)

Ганна (устрывожана). Ну?! Што там у яго?

Васіль. Маё гэта пісьмо, Ганна, маё… Пасылаў з месяц таму… Вярнулася… Зноў Грышка выбыў некуды… Во табе і «Лявоніха ня жонка была»…

Паўза. Старая павольна падыходзіць да лаўкі, сядае побач.

Ганна. Не сярдуй, Васіль…

Васіль. Кінь ты…

Ганна. Табе хоць ёсць ад каго чакаць…

Васіль. Дачакаешся…

Ганна. А я б, здаецца, з раніцы да ночы скакала, каб толькі ведаць, што мой Віцёк няўдачны калі-небудзь успомніць пра мяне… Хай ужо і пісьма не напішыць… Абы толькі ўспомніў… Не сярдуй… (Дастае з сумкі хлеб.) Булкі табе хопіць?

Васіль. Хопіць…

Ганна. А то дзве магу пакінуць…

Васіль. Хопіць адной…

Ганна. Ну, пайду… (Пайшла.)

Стары зноў разгарнуў пісьмо. Пакруціў у руках, паглядзеў і горка-горка засмяяўся. Падыходзіць Гастрыт.

Гастрыт (весела). Жывеш?

Васіль. Жыву…

Гастрыт. А чаго гэта ты рагочаш?

Васіль. Хачу і рагачу…

Гастрыт. Атрымаў, я бачу?

Васіль. Ну, атрымаў, а табе што?

Гастрыт. Давай пачытаю…

Васіль. Ідзі, Мікіта, не чапляйся…

Гастрыт. Грошай, канечне, просіць. Прапіўся да ніткі, во і бацьку ўспомніў.

Васіль (стомлена і не злосна). Каб ты здох! Ну, што ты за чалавек? Гастрыт, адно слова — Гастрыт… Чаго ты такі злы?

Гастрыт. Я не злы! Я чэсны…

Васіль. Гваздану я цябе калі-небудзь…

Гастрыт. У суд падам. Пасадзяць…

Васіль. Прэмію дадуць! Ад цябе ж ва ўсім свеце холадна… Ідзі, ідзі, я табе сказаў…

Гастрыт. Я па свой чайнік прыйшоў… Забыўся тут… Дзе падзеў?

Васіль. Вунь стаіць!

Гастрыт падышоў, узяў чайнік, выліў з яго ваду…

Гастрыт. Вады свежай можна ўзяць?

Васіль. Бяры…

Гастрыт пачынае даставаць ваду.

Гастрыт. Што гэта ў свеце робіцца, Васіль?

Васіль. Лета канчаецца…

Гастрыт. Куды ідзём?

Васіль. Не ведаю…

Гастрыт. Чым далей — тым людзі паганей робяцца… Сёння каля сталоўкі бугая гэтага, Мішку Сіляўца, сустрэў… Вісіць на плоце, носам сваім чырвоным шмыгае… «Дзед, кажа, я як убачу цябе — кулакі свярбяць, так хочацца табе па вуху даць… На, кажа, тысячу і падстаў вуха… Я прымачу адзін разок». Алкаш няшчасны! І чаго яны такія? Толькі пра тое і думаюць, каб кожны дзень гарэлкі нажэрціся да ікаўкі!

Васіль. А што ім яшчэ рабіць? Ні рукі, ні душы не занятыя…

Гастрыт. Хай над сабой працуе! Павышаіць уравень!

Васіль. Во ён гарэлкай і павышае…

Гастрыт. Мы ім шчасце заваявалі… Сытыя ўсе, абутыя-адзетыя… І недавольныя! Якой ім яшчэ трасцы трэба?

Васіль. Шчасце з чужых рук заўсёды кіслае… Шчасце самому сабе рабіць трэба… Абутыя-адзетыя… І ўпрогаладзь жывучы, радасныя песні спяваць можна… Не ў сытым пузе шчасце…

Гастрыт. А ў чым жа яно? Растлумач мне, цёмнаму, святы чалавек.

Васіль. У працы… У радаснай працы… А вы адбілі ахвоту ў людзей радасна працаваць на зямлі…

Гастрыт. Хто гэта мы?

Васіль. Ты і такія ж асталопы, як ты… Сто гадоў гадзілі людзям і цяпер гадзяць…

Гастрыт (падняў палец угору). І там гадзяць?

Васіль. І там…

Гастрыт. Васіль! Я цябе па-суседскі папярэджваю: не смушчай людзей. Ты ведаеш, супраць чаго выступаеш?

Васіль. Супраць дурноты!

Гастрыт. Васіль, я чэсны! Я магу ананімку напісаць…

Васіль. Пішы…

Гастрыт. Выклічуць… куды трэба за такія закідоны.

Васіль. Не пужай. Скончыўся твой час…

Гастрыт. Чэснае слова, напішу…

Васіль. Пішы… (Падняўся з лавачкі, пайшоў да веснічак.)

Прыбягае Ганна. Без хусткі, рахрыстаная, заплаканыя вочы гараць.

Ганна (крычыць). Людцы-ы!! Людцы!

Васіль. Чаго ты?

Ганна (задышліва). Радзіва! Радзіва… Хутчэй уключыце! Слухайце!

Васіль подбегам кідаецца да акна, адчыняе яго, круціць дынамік. Урываецца голас дыктара.

Голас дыктара…яе мацярынскую любоў і пяшчоту. Я памятаю яе ласкавыя рукі, што пяклі самы смачны хлеб і маглі трымаць зброю. У грозныя дні вайны, у партызанскім атрадзе, яна абараняла Радзіму…

Васіль. Фу-у-у, я ўжо думаў, што ізноў вайна…

Гастрыт (да Ганны). Ты што, з глузду з'ехала?

Ганна. Сціхніце!

Голас дыктара…Цяпер я далёка. Але вельмі часта мне сняцца начамі нашы Вежкі…

Ганна (усхліпнула). Сыночак!

Голас дыктара…хата канцавая, тры бярозкі пад акном і мама…

На гэтых словах Ганна, ужо не стрымліваючыся, загаласіла на ўвесь голас, пайшла да акна, схапіла з падаконніка старэнькі дынамік, прыціснула яго да грудзей.

Васіль (спалохана). Ганна, Ганна… Ты гэта… Сядзь… Супакойся. Не трэба так… Зараз вады дам… Чаго ты? (Да Гастрыта.) Чаго аслупянеў? Дай свой чайнік!

Гастрыт падае чайнік. Ганна п'е.

Гастрыт. Дайце-ка даслухаць… (Бярэ з рук Ганны дынамік.)

Голас дыктара. Паважаная Ганна Восіпаўна! Ад усяго сэрца мы жадаем вам моцнага здароўя і доўгіх год жыцця і па просьбе вашага сына Віктара перадаём для вас вашу любімую песню «Ой, ляцелі гусі з броду».

Ганна (выціраючы вочы). Дачакалася, дзякуй Богу… Успомніў… Спакойна памру…

Гучыць песня па радыё. Старыя слухаюць. Ціха так слухаюць.

Во яно і дзіва… Ваську ў сне бачыла, а Віцёк аб'явіўся… Помніць… Любіць…

Васіль (бубніць паблажліва). А толькі ныла ўсё: няўдачліва я яго радзіла, няўдачны ён атрымаўся… А ён цябе на ўсю краіну… Увесь народ цяпер ведае, што на зямлі жыве… Ганна з Вежак… І што сын у яе ёсць… Хоць і далёка, але ж ёсць…